Trong nỗ lực không mệt mỏi để xử lý doanh nghiệp (DN) có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) thuộc diện vắng chủ, Ban quản lý Khu công nghiệp tỉnh Đồng Nai và Cục Thuế tỉnh Đồng Nai vừa công bố danh sách 10 DN mà các cơ quan quản lý nhà nước, đã từ lâu, không thể liên lạc được với chủ đầu tư.

	Cảnh hoang tàn tại Công ty Tân Đài Việt (Khu công nghiệp Nguyễn Đức Cảnh, Thái Bình) khi chủ doanh nghiệp biến mất từ năm 2012

Trong số này, “lâu năm” nhất là Công ty Han Pack, chuyên sản xuất tấm đáy bằng nhôm dùng cho nồi chảo inox, của Hàn Quốc, “mất tích” năm 2006. Còn ToscaVina, Yuh Cheng năm 2007; Kumwon Vina năm 2010; mới nhất là Mapxi Galleria, Kwang Sung… năm 2011.

Tuy nhiên, ngoài việc “điểm mặt chỉ tên”, nỗ lực của Đồng Nai trong suốt những năm qua cũng chỉ mang lại một kết quả khiêm tốn là thu hồi giấy chứng nhận đầu tư của 17 DN trong tổng số 46 DN FDI thuộc diện vắng chủ, với tổng vốn đăng ký gần 170 triệu USD.

“Chúng tôi rất khó khăn trong xử lý các DN này, bởi pháp luật về đầu tư không có quy định về thu hồi giấy chứng nhận đầu tư của DN bỏ trốn. Với DN FDI, giấy chứng nhận đầu tư cũng đồng thời là giấy đăng ký kinh doanh. Đã thu hồi giấy chứng nhận đầu tư, thì họ làm gì còn tư cách pháp lý để thực hiện thủ tục thanh lý dự án, giải thể DN nữa. Chuyện xử lý tài sản vắng chủ cũng vô cùng khó khăn”, ông Võ Thanh Lập, Trưởng ban Quản lý Khu công nghiệp Đồng Nai nói.

Trong khi đó, ở Hưng Yên, dù số lượng DN FDI vắng chủ chỉ là 19, song tình hình xử lý cũng nan giải không kém. Do không có đại diện hợp pháp của DN, nên không thể thành lập được tổ quản lý, thanh lý tài sản để giải quyết phá sản. Cũng chẳng thể giải thể DN, do không đảm bảo thanh toán hết các khoản nợ. DN đã hoạt động được một thời gian, nên không thể rút giấy chứng nhận đầu tư, lại chẳng thể cấp giấy chứng nhận đầu tư cho dự án khác tại địa điểm đó.

Vì thế, Hưng Yên “thiệt đơn thiệt kép” vì DN vắng chủ. Mà khó hơn nữa là không tìm cách nào để xử lý được tình trạng này. Bên dưới xử lý không xong, kéo lên tòa án cũng không “xử” được.

Đáng nói, đó lại là tình trạng chung trong xử lý DN FDI bỏ trốn hiện nay ở nhiều địa phương trong cả nước. Thống kê chưa đầy đủ, như Báo Đầu tư đã thông tin, hiện còn khoảng 518 DN FDI vắng chủ, với tổng vốn đăng ký hơn 900 triệu USD, chủ yếu là DN Hàn Quốc, Trung Quốc, dự án có quy mô nhỏ, đang cần được xử lý.

“Đúng là quy định pháp luật hiện nay còn nhiều bất cập trong xử lý DN FDI vắng chủ”, ông Trần Hào Hùng, Vụ trưởng Vụ Pháp chế (Bộ Kế hoạch và Đầu tư) thừa nhận.

Chỉ lấy một ví dụ rằng, khi nhà đầu tư bỏ về nước, phải xử lý tài sản trên đất như thế nào, ông Hùng cho rằng, cần phải cấp thiết sửa đổi các quy định pháp luật liên quan đến vấn đề này, hoặc trước mắt, xây dựng một văn bản riêng về xử lý DN FDI vắng chủ.

“Theo quy định tại Nghị định 181/2004/NĐ-CP, khi DN bỏ trốn, sẽ bán tài sản còn lại để giải quyết công nợ và các nghĩa vụ khác. Tuy nhiên, Nghị định 181 lại quy định rằng, việc bán tài sản trên đất sẽ được một hội đồng định giá, nếu giá bán thấp hơn giá hội đồng định giá, thì nhà đầu tư hưởng giá bán thực tế, còn nếu bán cao hơn, thì nhà đầu tư chỉ được hưởng tối đa theo mức giá đã định.

Quy định này là không hợp lý, dễ dẫn đến rủi ro cho Nhà nước, vì nhà đầu tư có khả năng kiện việc giải quyết tài sản của họ không theo giá thị trường”, ông Hùng nói và bày tỏ quan điểm rằng, quy định này cần được sửa đổi theo hướng UBND cấp tỉnh sẽ xử lý giá trị còn lại của tiền sử dụng đất, tài sản trên đất theo giá thị trường thông qua hình thức đấu giá.

Cũng theo ông Hùng, Bộ Kế hoạch và Đầu tư cũng đang đề xuất việc sửa đổi Luật Đầu tư, Nghị định 108/2006/NĐ-CP theo hướng bổ sung quy định về đảm bảo thực hiện dự án thông qua ký quỹ, đặt cọc; bổ sung căn cứ pháp lý để thu hồi giấy chứng nhận đầu tư đối với những dự án không còn hoạt động trong thời gian dài, chẳng hạn ngừng hoạt động trong vòng 6 tháng mà không báo cáo cho cơ quan cấp giấy chứng nhận đầu tư.

“Chúng tôi cũng đề nghị sửa đổi quy định của pháp luật về tố tụng dân sự để cho phép tòa án tổ chức giải thể, phá sản DN theo yêu cầu của chủ nợ, người lao động trong trường hợp không liên lạc được với chủ sở hữu DN”, ông Hùng cho biết.

Tuy nhiên, đó là những biện pháp lâu dài. Trước mắt, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đang tính tới phương án sẽ xây dựng một văn bản pháp luật riêng để xử lý DN vắng chủ. Các quy định này sẽ được đưa ra lấy ý kiến các bộ, ngành, địa phương trong thời gian tới.

Hà Nguyễn