Anh Đậu Ngọc Xuân tham gia cách mạng từ năm 1945, sau khi hòa bình lập lại ở Miền Bắc năm 1955 được cử sang Bắc Kinh học tiếng Nga, khi tốt nghiệp về nước được phân công làm phiên dịch cho các giáo sư Liên Xô (cũ) môn kinh tế chính trị học tại Trường Đảng cao cấp Nguyễn Ái Quốc; nhờ trí thông minh trời phú, nên sau vài năm Anh đã tiếp thu được kiến thức khoa học, trở thành giảng viên của Trường, giữ chức Phó Chủ nhiệm Khoa.

Lễ trao tặng huy hiệu 70 năm tuổi Đảng cho ông Đậu Ngọc Xuân, nguyên Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Nhà nước về Hợp tác và Đầu tư (SCCI), “cha đẻ” của Báo Đầu tư và vợ ông – bà Trần Thị Hảo tại nhà riêng

Trong một lần Tổng Bí thư Lê Duẩn đọc bài viết của Anh trên Tạp chí Học Tập (nay là Tạp chí Cộng sản) đã mời Anh đến gặp và chọn Anh làm Trợ lý Tổng Bí thư. Anh có điều kiện tốt hơn để cùng các Trợ lý khác trực tiếp giúp việc đồng chí Lê Duẩn nghiên cứu lý luận và tổng kết thực tiễn, hình thành những quyết sách quan trọng của Đảng và Nhà nước, biên tập nhiều tác phẩm lý luận có giá trị của Tổng Bí thư. Anh làm phiên dịch cho Tổng Bí thư trong nhiều cuộc hội đàm với lãnh đạo cấp cao của Liên Xô (cũ).

Tại Đại hội Đảng lần thứ VI, tháng 12/1986, Anh Đậu Ngọc Xuân được bầu vào Ban chấp hành Trung ương Đảng, sau đó được cử giữ chức Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Kế hoạch Nhà nước. Tôi có quan hệ công tác với Anh từ đó, khi giữ chức vụ Phó Chủ tịch UBND kiêm Chủ nhiệm Ủy ban Kế hoạch TP Hà Nội.

Ủy ban Kế hoạch Nhà nước là “Bộ tổng tham mưu” của Đảng và Chính phủ về các vấn đề kinh tế - xã hội, Anh Xuân là “Tổng Tham mưu trưởng”, đã có những đóng góp quan trọng trong quá trình chuyển từ cơ chế kế hoạch hóa tập trung quan liêu, bao cấp sang có chế kinh tế thị trường định hướng XHCN bằng việc tổ chức nghiên cứu, chỉ đạo thực tiễn, đề xuất với Đảng và Nhà nước chính sách, pháp luật để đưa đất nước thoát khỏi tình trạng khủng hoảng kinh tế - xã hội trong thập niên 80 của thế kỷ trước, hội nhập kinh tế khu vực và thế giới.

Tháng 5/1989, Ủy ban Nhà nước về Hợp tác và Đầu tư (SCCI) được thành lập để quản lý thống nhất việc thu hút vốn và hoạt động đầu tư trực tiếp nước ngoài. Anh Xuân được cử làm Bộ trưởng, Chủ nhiệm SCCI, Anh Võ Đông Giang làm Bộ trưởng, Phó Chủ nhiệm, tôi được Anh Xuân tiến cử với các đồng chí lãnh đạo cấp cao giữ chức Phó Chủ nhiệm; từ đó tôi là người cộng sự gần gũi của Anh.

Cả ba chúng tôi đều chưa có kinh nghiệm thực tế và thiếu hiểu biết về lý thuyết đầu tư nước ngoài nên quyết định dành ngày thứ bảy hàng tuần để cùng các chuyên viên học tập với sự trợ giúp của chuyên gia quốc tế, chiều thứ sáu hàng tuần từ Bộ trưởng đến chuyên viên trao đổi về các dự án đầu tư đang thẩm định để cùng nâng cao trình độ chuyên môn, nên chỉ sau khoảng 2 năm, SCCI đã hoàn thành được khối lượng công việc lớn, tiếp cận với thông lệ quốc tế về đầu tư nước ngoài.

Dưới sự lãnh đạo của Anh Xuân, cán bộ SCCI làm việc không quản ngày đêm, cùng lãnh đạo nhiều tỉnh, thành phố hỗ trợ nhà đầu tư nước ngoài giải quyết nhanh chóng khó khăn và vướng mắc của các dự án đầu tư, nên đã tạo được môi trường đầu tư hấp dẫn, gây được lòng tin đối với nhà đầu tư quốc tế.. Tại Đại hội Đảng lần thứ VII năm 1991, Anh Đậu Ngọc Xuân được tái cử vào Ban Chấp hành Trung ương Đảng.

GS.TSKH Nguyễn Mại (bên phải) chứng kiến Lễ trao tặng huy hiệu 70 năm tuổi Đảng cho ông Đậu Ngọc Xuân vợ ông – bà Trần Thị Hảo (giữa).

Đối với Báo Đầu tư (trước đây là Báo Việt Nam Đầu tư nước ngoài), Anh Xuân và Bộ trưởng Võ Đông Giang có công lớn trong việc hình thành và phát triển tờ báo. Khi thành lập SCCI, Ban lãnh đạo SCCI nhận thấy cần có một ấn phẩm báo chí bằng tiếng Việt và tiếng Anh nhằm tuyên truyền chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước về đầu tư trực tiếp nước ngoài và hợp tác quốc tế. Ý tưởng đó ngay lập tức trở thành hiện thực, vào tháng 6/1991, Báo Việt Nam Đầu tư nước ngoài (nay là Báo Đầu tư) được ký quyết định thành lập. Ban Biên tập Báo đã ký hợp đồng hợp tác kinh doanh với đối tác Australia để cùng sản xuất, kinh doanh, phát hành tờ báo. Là Phó chủ nhiệm SCCI, tôi được Bộ trưởng Đậu Ngọc Xuân phân công kiêm giữ chức Tổng Biên tập

Cuối năm 1995, SCCI sáp nhập vào Ủy ban Kế hoạch Nhà nước, hình thành Bộ Kế hoạch và Đầu tư. Anh Đậu Ngọc Xuân được cử giữ chức Chủ tịch Hội đồng thẩm định Dự án đầu tư. Năm 1998, Anh được Thủ tướng Phan Văn Khải mời làm Tổ trưởng Tổ Nghiên cứu Kinh tế đối ngoại của Thủ tướng Chính phủ, có chức năng tư vấn cho Thủ tướng về đầu tư nước ngoài, ODA, thương mại, du lịch và hội nhập kinh tế quốc tế cho đến tháng 10/2006 khi đã 80 tuổi mới nghỉ công tác.

TS. Nguyễn Anh Tuấn - Tổng Biên tập Báo Đầu tư tặng hoa chúc mừng bà Trần Thị Hảo, phu nhân nguyên Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Nhà nước về Hợp tác và Đầu tư (SCCI), “cha đẻ” của Báo Đầu tư nhân dịp ông - bà nhận Huy hiệu 70 năm tuổi Đảng.

Cũng như nhiều người may mắn được là cộng sự và là cán bộ dưới quyền của Anh Xuân, chúng tôi cảm phục Anh là một cán bộ cao cấp của Đảng và Nhà nước có trí tuệ và hiểu biết sâu nhiều lĩnh vực, có tầm nhìn chiến lược, có tài diễn đạt bằng văn bản cũng như thuyết trình thu phục được người đọc và người nghe, có đạo đức trong sáng, liêm chính, không tư lợi cá nhân, ứng xử với mọi người rất thân tình, chưa bao giờ cáu gắt với cộng sự và cán bộ cấp dưới, làm việc mẫn cán và hiệu quả. Anh là tấm gương sáng trong công tác và sinh hoạt.

Những năm gần đây Anh bị chứng bệnh hiểm nghèo, nên không đủ tỉnh táo để tiếp nhận phần thưởng cao quý của Đảng trao tặng: Huy hiệu 70 năm tuổi Đảng. Chúng tôi đến với Anh, Chị và gia đình để cùng nhau nhắc lại những kỷ niệm đẹp của mỗi người khi được làm việc với Anh, để cùng nhau ôn lại cuộc đời và sự nghiệp vẻ vang của một con người chân chính.