Với các cán bộ, công chức, viên chức trong ngành Tòa án, chuyển đổi số bắt đầu làm thay đổi cách làm việc của họ kể từ đầu năm 2022. Chánh án Toà án Nhân dân Tối cao Nguyễn Hoà Bình, chia sẻ: “Cuộc sống đòi hỏi, nhân dân đòi hỏi, yêu cầu từ Đảng càng cao, buộc chúng tôi phải làm. Trước áp lực công việc tăng lên, biên chế giảm xuống, đòi hỏi của xã hội ngày một cao hơn cho nên không có cách nào khác, lối thoát duy nhất chính là chuyển đổi số. Tập thể cùng nhau làm”.

Chánh án Toà án Nhân dân Tối cao Nguyễn Hoà Bình chia sẻ về mô hình chuyển đổi số thành công bằng kinh nghiệm của ngành Tòa án.

Những bước ngoặt trong chuyển đổi số ngành Toà án

Tham dự Hội nghị giới thiệu mô hình chuyển đổi số thành công cấp bộ, ngành của ngành Toà án, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã khẳng định tầm quan trọng của việc thực hiện Đề án 06 - một nhiệm vụ then chốt, quan trọng của chuyển đổi số quốc gia, làm cơ sở để chuyển đổi cách sống, làm việc của người dân và doanh nghiệp Việt Nam.

Thủ tướng cũng đánh giá công tác xây dựng toà án điện tử luôn là một trong những nhiệm vụ trọng tâm. Về chuyển đổi số trong lĩnh vực tư pháp, xét xử của ngành Tòa án, Thủ tướng ghi nhận, đánh giá cao các kết quả đã đạt được trong thời gian qua và kỳ vọng Tòa án điện tử sẽ trở thành phong trào, xu thế trong thời gian tới.

Để đạt được những thành tựu này, bên cạnh quyết tâm, nỗ lực của ngành Toà án, sự đồng hành của các doanh nghiệp như Viettel cũng mang lại nhiều đóng góp quan trọng, giúp tiến trình chuyển đổi số diễn ra thuận lợi.

Trong 3 năm qua, Viettel đã tham gia nhiều dự án then chốt, trong đó nổi bật nhất là Trung tâm giám sát và điều hành hoạt động Toà án Nhân dân - vốn được coi là bộ não số của Toà án.

Được phát triển dựa trên những nhu cầu cấp thiết nhất của ngành với giải pháp do chính người Việt Nam xây dựng, Trung tâm cho phép tích hợp dữ liệu và các hệ thống sẵn có với các phần mềm điều khiển trung tâm. Đây là chìa khoá để đảm bảo vận hành thông suốt, công khai, minh bạch, dễ dàng theo dõi, giám sát và đánh giá hoạt động của gần 800 Tòa án nhân dân trên toàn quốc.

Viettel cũng đã phối hợp với Toà án Nhân dân Tối cao đưa vào vận hành Trung tâm dữ liệu ngành Tòa án nhân dân. Đây là hệ thống được đầu tư trang thiết bị số hiện đại nhất, góp phần tạo ra bước ngoặt về phát triển hạ tầng số. Hệ thống này được thiết kế theo hướng mở, cho phép nâng cấp tuỳ theo từng giai đoạn.

Trong khi đó, hệ thống quản lý công việc và công tác chỉ đạo điều hành giúp cho công tác chỉ đạo, điều hành, xử lý hồ sơ công việc của cán bộ, công chức, viên chức Tòa án dễ dàng thực hiện bất kỳ thời điểm nào mà không nhất thiết phải có mặt tại cơ quan. Mọi quy trình nhận văn bản, chỉ đạo và  truyền thông tin cho cấp dưới chỉ bằng một cái nhấp chuột thay vì cần vài ngày.

Kết hợp với các hệ thống khác như Quản lý hoạt động tố tụng; Quản lý nhân sự…, chuyển đổi số ngành Toà án giúp đảm bảo quá trình vận hành, tránh những sai sót mang yếu tố con người cùng như giảm thiểu sử dụng giấy tờ truyền thống hay tiết kiệm sức người trong những công việc mang tính chất lặp đi lặp lại.

Việc công khai minh bạch các hoạt động của Toà án cũng được đầu tư bài bản và phát huy hiệu quả. Người dân có thể truy cập vào các cổng thông tin điện tử của Toà án Nhân dân tối cao để xem các bản án và nhiều nội dung có giá trị khác. Theo thống kê, các trang thông tin điện tử của Toà án đã phục vụ 300 triệu lượt truy cập đọc, tra cứu; 1,4 triệu bản án, quyết định được công bố phục vụ hơn 180 triệu lượt truy cập tra cứu, khai thác…

Mỗi thẩm phán một trợ lý ảo và những con số đáng kinh ngạc

Trong tiến trình chuyển đổi số ngành toà án, trí tuệ nhân tạo cũng đã được ứng dụng để hỗ trợ thẩm phán nâng cao hiệu quả giải quyết công việc. Năm 2023, thế giới choáng ngợp rồi chuyển sang hào hứng với ChatGPT bởi những gì mà hệ thống trí tuệ nhân tạo này làm được. Tuy nhiên, với các thẩm phán tham gia tiến trình chuyển đổi số, ngay từ đầu năm 2022, họ đã có một trợ lý ảo ứng dụng AI có thể đáp ứng được các đòi hỏi trong công việc. Đặc biệt hơn, ứng dụng này do kỹ sư Viettel xây dựng.

Trợ lý ảo của ngành Tòa án đang giúp việc đắc lực cho các Thẩm phán.

Trợ lý ảo Made by Viettel có thể đáp ứng nhiệm vụ hỏi đáp về các nội dung văn bản pháp luật, án lệ, công bố bản án hay hướng dẫn giải đáp pháp luật và các tình huống khẩn cấp. Hệ thống còn tự động tìm các bản án tương tự hay lập kế hoạch giải quyết vụ án. Đúng với vai trò của một trợ lý, trợ lý ảo có thể hỗ trợ thẩm phán quản trị công việc, đưa ra các cảnh báo, thông báo, nhắc việc cần làm để đảm bảo thời hạn tố tụng giải quyết các vụ việc được phân công hay tậm chí tạo ra các văn bản mẫu….

Trợ lý ảo giúp giảm 30% khối lượng công việc hành chính so với thao tác truyền thống. Chỉ riêng chức năng hỗ trợ Thẩm phán mã hóa bản án, quyết định và đăng tải công khai theo quy định đã giúp rút ngắn thời gian thực hiện từ 1-2 tiếng xuống còn vài giây, bà Nguyễn Ngọc Mai, Phó Chánh án Toà án Nhân dân Bình Dương, chia sẻ về những hiệu quả của trợ lý ảo trong công việc thực tế.

Theo thống kê từ Toà án Nhân dân Tối cao, trợ lý ảo đã được tích hợp 168.242 văn bản pháp luật; 24.080 câu hỏi giải đáp tình huống pháp lý; 1.420.379 bản án, 18.436 câu hỏi giải đáp tình huống được các thẩm phán đóng góp đã được phê duyệt; 24.347 chủ đề trao đổi về các tình huống pháp lý.

Trợ lý ảo tư pháp Made in Vietnam cũng đã có 14.936 tài khoản thuộc sở hữu của các cán bộ công chức có chức danh tư pháp; 5.780.190 lượt hỏi đáp (trung bình 10.000 – 15.000 lượt/ngày); và 500 lượt sử dụng tính năng mã hoá bản án mỗi ngày.

Cùng với 2 thư ký giúp việc cả về hành chính và chuyên môn như theo tiêu chí, các thẩm phán giờ đây có thêm 1 trợ lý đặc lực. Trong khi đó, chỉ với một trợ lý ảo, hệ thống có thể hỗ trợ hàng nghìn thẩm phán mọi lúc, mọi nơi với “bộ óc” ngày càng thông minh nhờ được cập nhật thường xuyên với độ chính xác cao.

Để người dân thực sự là trung tâm

Trước đây, mỗi khi có nhu cầu trích sao bản án, ông Hưng cũng như người dân ở bán đảo Hải Minh, phường Hải Cảng, Thành phố Quy nhơn phải tới tận toà án để làm thủ tục xin cấp sao với nhiều lần đi lại. Giờ đây, với dịch vụ cấp sao bản án trực tuyến của Toà án, ông Hưng chỉ cần ngồi ở nhà và thực hiện thao tác xin cấp sao trực tuyến. Khi được phê duyệt, ông có thể tới nhận hoặc được nhân viên bưu điện gửi tới tận nhà.

“Ngày trước, mỗi lần xin cấp sao bản án tôi phải bỏ công bỏ việc, đi lại rất mất công vì cách trở giữa đảo và đất liền. Bây giờ, mọi thứ được thực hiện nhanh gọn lắm. Tôi chỉ cần đăng ký qua điện thoại là có thể nhận được bản sao”, ông Hưng chia sẻ.

Lợi ích mà những người dân như ông Hưng được hưởng xuất phát từ thay đổi của ngành toà án trong việc cung cấp các dịch vụ tư pháp công theo hướng số hoá. Các dịch vụ này được xây dựng theo phương châm lấy người dân làm trung tâm để phát triển.

Chuyển đổi số đang tạo ra những bước ngoặt trong hoạt động hàng ngày của ngành Tòa án, giúp tiết kiệm thời gian, công sức và mang lại hiệu quả thiết thực.

Ngoài ra, người dân cũng có thể gửi, nhận đơn tư pháp, tài liệu, chứng cứ và thực hiện cấp, tống đạt, thông báo văn bản của toà án thông qua phương tiện điện tử. Việc nộp án phí, lệ phí, tiền phạt cũng có thể diễn ra theo hình thức trực tuyến, giúp tiết kiện thời gian và công sức….

Bài học chuyển đổi số thành công của ngành Toà án một lần nữa chứng minh năng lực của các doanh nghiệp công nghệ Việt Nam - yếu tố then chốt giúp chuyển đổi số thành công như nhận định của Bộ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông Nguyễn Mạnh Hùng.

“Việt Nam chúng ta có nhiều doanh nghiệp công nghệ số xuất sắc, có đủ năng lực để giúp các bộ ngành và địa phương chuyển đổi số thành công”, Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng, Phó chủ tịch Uỷ ban Quốc gia về Chuyển đổi số, nhấn mạnh.

Theo tư lệnh ngành Thông tin và truyền thông, chỉ cần các bộ ngành địa phương biết mình muốn gì, cung cấp chuyên môn và dữ liệu thì doanh nghiệp công nghệ số sẽ giúp chuyển đổi số thành công. Ngoài ra, những lĩnh vực mà nhà nước khó đầu tư thì có thể để doanh nghiệp đầu tư sau đó thuê lại.