Cơ quan chức năng kiểm tra một cơ sở kinh doanh thực phẩm.

Theo báo cáo của Bộ Y tế, năm 2024, cả nước đã ghi nhận hơn 130 vụ ngộ độc thực phẩm, khiến hơn 4.700 người mắc và 23 người tử vong. So với cùng kỳ năm ngoái, số vụ ngộ độc tăng khoảng gần 10 vụ, số người mắc tăng hơn 2.600 người.

Các vụ ngộ độc thực phẩm chủ yếu xảy ra tại các bếp ăn tập thể, căng tin trường học, quán ăn gần trường, và thực phẩm đường phố tại các tỉnh như Khánh Hòa, Đồng Nai, Sóc Trăng, TP.HCM và Vĩnh Phúc.

Các nguyên nhân chính gây ngộ độc thực phẩm tập thể bao gồm do độc tố tự nhiên: Các vụ ngộ độc chủ yếu liên quan đến độc tố từ các loài động vật lạ như cá nóc, nấm rừng, và cóc. Những thực phẩm này khi chế biến không đúng cách có thể gây ngộ độc nghiêm trọng.

Các vi khuẩn như Salmonella, E. coli, Bacillus cereus, và chất Histamin là những tác nhân gây ngộ độc phổ biến. Việc chế biến và bảo quản thực phẩm không đảm bảo vệ sinh là điều kiện lý tưởng cho vi sinh vật phát triển.

Một số vụ ngộ độc liên quan đến việc sử dụng hóa chất không đảm bảo an toàn trong sản xuất và chế biến thực phẩm.

Việc bảo quản thực phẩm không đúng cách tại các bếp ăn tập thể, quán ăn hay cơ sở chế biến có thể dẫn đến sự phát triển của vi khuẩn và gây ngộ độc.

Dù số vụ ngộ độc thực phẩm năm nay tăng so với một vài năm gần đây nhưng theo ông Nguyễn Hùng Long, Phó cục trưởng Cục An toàn thực phẩm, Bộ Y tế, khoảng 10 năm trước con số ngộ độc thực phẩm còn khủng khiếp hơn nhiều khi có năm lên tới cả chục nghìn người mắc.

"Nói như vậy không phải để biện minh mà để thấy rằng nếu so với những năm trước, số vụ/số ca ngộ độc thực phẩm tập thể đã giảm rất nhiều nhờ những nỗ lực của các cơ quan liên quan, cũng như ý thức của người kinh doanh", ông Long nói.

Thừa nhận tình trạng ngộ độc thực phẩm tập thể vẫn nhức nhối theo ông Long, Bộ Y tế đã đưa ra các giải pháp cụ thể như đẩy mạnh công tác kiểm tra, giám sát tại các cơ sở chế biến thực phẩm, đặc biệt là các bếp ăn tập thể. Việc tuân thủ các quy định về vệ sinh an toàn thực phẩm cần được giám sát chặt chẽ hơn nữa.

Cục An toàn thực phẩm sẽ đẩy mạnh ứng dụng công nghệ để truy xuất nguồn gốc thực phẩm, giúp phát hiện sớm các nguy cơ tiềm ẩn. Điều này sẽ giúp đảm bảo chất lượng thực phẩm và ngăn ngừa các vụ ngộ độc.

Cần tổ chức các khóa đào tạo cho nhân viên chế biến thực phẩm tại các cơ sở chế biến về quy trình vệ sinh và an toàn thực phẩm. Ngoài ra, người tiêu dùng cũng cần được hướng dẫn về cách chọn lựa, bảo quản và chế biến thực phẩm đúng cách.

Các cơ sở chế biến thực phẩm vi phạm quy định về vệ sinh an toàn thực phẩm cần bị xử lý nghiêm khắc theo quy định của pháp luật, từ việc đình chỉ hoạt động đến việc xử phạt hành chính nặng.

Các cơ quan chức năng và các tổ chức xã hội cần tăng cường tuyên truyền về an toàn thực phẩm. Người dân cần được hướng dẫn cách chọn mua thực phẩm an toàn, tránh mua thực phẩm không rõ nguồn gốc hoặc có dấu hiệu ôi thiu, mốc, hỏng.

Quản lý an toàn thực phẩm đụng đến nhiều lĩnh vực, từ sản xuất nông sản, chế biến thực phẩm, vận chuyển, bảo quản, đến tiêu thụ thực phẩm. Vì vậy, không một cơ quan, tổ chức nào có thể quản lý một cách độc lập và hiệu quả.

Còn theo ý kiến của bà Trần Việt Nga, Cục trưởng Cục An toàn thực phẩm, Bộ Y tế, để quản lý an toàn thực phẩm, giảm các vụ ngộ độc thực phẩm tập thể, việc phối hợp giữa các bộ, ngành như Y tế, Nông nghiệp, Công Thương cùng các cơ quan địa phương và các tổ chức xã hội là rất cần thiết để đảm bảo sự liên kết trong công tác kiểm tra, giám sát và xử lý vi phạm.

Việc phối hợp giữa các cơ quan có thể giúp tối ưu hóa nguồn lực trong công tác kiểm tra và giám sát, tránh sự trùng lặp và thiếu sót trong các hoạt động thanh tra. Khi các cơ quan phối hợp hiệu quả, các quy trình kiểm tra có thể diễn ra nhanh chóng, đồng bộ, đồng thời đảm bảo xử lý các vi phạm kịp thời và nghiêm minh.

Phối hợp liên ngành không chỉ dừng lại ở các hoạt động kiểm tra và xử lý vi phạm mà còn cần bao gồm công tác tuyên truyền, giáo dục nâng cao nhận thức cho người dân.

Các cơ quan thông tin đại chúng, tổ chức xã hội và cộng đồng sẽ là những đối tác quan trọng trong việc truyền tải thông tin về an toàn thực phẩm đến với mọi tầng lớp người dân.

Khi xảy ra các vụ ngộ độc thực phẩm, việc phối hợp giữa các cơ quan chức năng như Bộ Y tế, các địa phương, các cơ sở y tế, và cơ quan bảo vệ người tiêu dùng giúp xử lý kịp thời các vụ việc, xác định nguyên nhân và đưa ra giải pháp khắc phục.

Phối hợp liên ngành còn giúp cải thiện hệ thống cảnh báo, đảm bảo thông tin được truyền tải nhanh chóng tới cộng đồng để phòng tránh các vụ ngộ độc tiếp theo.

Ở cấp trung ương, các cơ quan chủ chốt như Bộ Y tế, Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, Bộ Công Thương, Bộ Khoa học và Công nghệ đều có vai trò quan trọng trong công tác quản lý an toàn thực phẩm.

Các bộ sẽ phối hợp chặt chẽ trong việc xây dựng các chính sách pháp lý, tổ chức các chiến dịch tuyên truyền, đào tạo, cũng như triển khai các hoạt động thanh tra, kiểm tra, xử lý vi phạm.

Các ban chỉ đạo liên ngành về an toàn thực phẩm cũng đóng vai trò quan trọng trong việc điều phối hoạt động của các cơ quan liên quan và giám sát việc thực thi các biện pháp quản lý.

Với địa phương, chính quyền các tỉnh, thành phố là những cơ quan đầu mối trong việc triển khai công tác quản lý an toàn thực phẩm.

Cơ quan an toàn thực phẩm của các tỉnh, các chi cục vệ sinh an toàn thực phẩm, các đội kiểm tra liên ngành thường xuyên phối hợp với các cơ quan như công an, các cơ quan y tế, nông nghiệp để thực hiện công tác kiểm tra và xử lý vi phạm. Phối hợp giữa các cơ quan này giúp đảm bảo sự linh hoạt và nhanh chóng trong việc giám sát, kiểm tra và xử lý các sự cố.