San gạt đất đai, làm thay đổi địa hình là hoạt động khá phổ biến tại Lâm Đồng. Ảnh: Linh Đan

Theo UBND tỉnh Lâm Đồng, sau 6 năm thực hiện Chỉ thị số 05 (ngày 31/8/2015), công tác quản lý nhà nước về khoáng sản trên địa bàn từng bước đi vào nề nếp, góp phần hạn chế thất thoát tài nguyên khoáng sản, hủy hoại môi trường sinh thái, giữ gìn an ninh trật tự, không để các điểm nóng xảy ra trên quy mô lớn kéo dài và được Bộ Tài nguyên và Môi trường, Kiểm toán Nhà nước đánh giá cao trong quá trình thanh tra, kiểm toán tại địa phương.

Tuy nhiên, UBND tỉnh Lâm Đồng cũng thừa nhận, công tác quản lý, bảo vệ khoáng sản chưa khai thác ở một số địa phương chưa thật chặt chẽ. Việc khai thác khoáng sản trái phép, không phép, tập kết, vận chuyển, tiêu thụ khoáng sản không có nguồn gốc hợp pháp chưa được ngăn chặn triệt để, nhất là hoạt động khai thác đất san lấp, cát, sỏi lòng sống, suối, vàng, thiết, cao lanh.

Một số doanh nghiệp được cấp phép khai thác khoáng sản thì chậm triển khai, có nơi xảy ra tình trạng ghim hàng, nâng giá làm ảnh hưởng tình hình đầu tư xây dựng trên địa bàn.

Ngoài ra, trong quá trình hoạt động còn để xảy ra vi phạm, làm thất thoát tài nguyên khoáng sản, chưa thực hiện đầy đủ các nghĩa vụ tài chính, đặc biệt là tiền cấp quyền khai thác.

Để khắc phục các tồn tại, hạn chế kể trên, UBND tỉnh Lâm Đồng vừa yêu cầu các sở, ban, ngành, đoàn thể thuộc tỉnh và UBND các huyện, thành phố trong phạm vi chức năng, quyền hạn của mình phải nâng cao nhận thức, trách nhiệm người đứng đầu cấp ủy đảng, sở, ngành chức năng và chính quyền địa phương các cấp trong việc ngăn chặn tình trạng khai thác khoáng sản trái phép, không phép trên địa bàn (đặc biệt là cát, sỏi lòng sông, vàng, thiếc, cao lanh); xác định công tác này là nhiệm vụ chính trị quan trọng, thường xuyên, liên tục của địa phương và các sở, ngành chức năng liên quan.

“Nếu địa bàn, lĩnh vực nào để xảy ra tình trạng khai thác khoáng sản trái phép hoặc lập thành bến, bãi tập kết khoáng sản trái phép diễn ra nghiêm trọng, phức tạp, kéo dài mà không có biện pháp ngăn chặn, xử lý dứt điểm hoặc có cán bộ, công chức dưới quyền tiêu cực, tham nhũng thì phải tổ chức kiểm điểm, xử lý nghiêm trách nhiệm người đứng đầu”, UBND tỉnh Lâm Đồng yêu cầu.

UBND tỉnh Lâm Đông chỉ đạo các cơ quan, đơn vị có liên quan tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, kịp thời phát hiện, xử lý nghiêm các hành vi vi phạm trong hoạt động khoáng sản, nhất là các hành vi không lắp camera giám sát, trạm cân; các hành vi gian lận, khai báo sản phẩm khoáng sản không đúng thực tế; khai thác gây tổn thất lớn khoáng sản, gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng và tác động xấu đến cảnh quan môi trường; các trường hợp kinh doanh vật liệu xây dựng không rõ nguồn gốc, không đảm bảo đầy đủ hóa đơn, chứng từ; buôn bán, vận chuyển, xuất khẩu khoáng sản trái phép…; đồng thời, tổ chức ra quân thực hiện việc xóa bỏ các bến bãi tập kết khoáng sản trái phép trên địa bàn (đặc biệt là cát, sỏi); rà soát, kiểm tra công tác đóng cửa mỏ đối với các giấy phép khai thác khoáng sản đã hết hiệu lực; kịp thời ngăn chặn có hiệu quả và xử lý nghiêm theo quy định đối với các hành vi khai thác khoáng sản trái phép, vận chuyển và kinh doanh khoáng sản không có nguồn gốc hợp pháp, đặc biệt là khoáng sản cát, sỏi lòng sống, suối trên địa bàn.

Các sở, ngành và chính quyền các huyện, thành phố chỉ đạo các chủ đầu tư xây dựng các công trình trên địa bàn tỉnh quản lý chặt chẽ việc nghiệm thu, thanh toán, quyết toán các công trình (đặc biệt là công trình sử dụng vốn ngân sách nhà nước), trong đó xem xét nguồn gốc hợp pháp của vật liệu xây dựng đã sử dụng; kiên quyết không nghiệm thu, thanh quyết toán đối với trường hợp sử dụng vật liệu xây dựng không có nguồn gốc hợp pháp, không có hóa đơn, chứng từ.

“Đối với dự án nạo vét dòng chảy, lòng hồ thủy điện, thủy lợi có thu hồi khoáng sản, chỉ thanh toán khối lượng đã đăng ký thu hồi theo quy định. Nghiêm cấm lợi dụng việc nạo vét, khơi thông dòng chảy, việc san gạt, cải tạo mặt bằng, cải tạo đất, đào ao, hồ để khai thác khoáng sản trái phép”, Chủ tịch UBND tỉnh Lâm Đồng chỉ đạo.

Báo Đầu tư Online - Baodautu.vn từng phản ánh, thời gian qua, nhiều doanh nghiệp khai thác khoáng sản tại Lâm Đồng vẫn khai thác vượt công suất, không lắp đặt trạm cân, camera giám sát với mục đích trốn thuế.

Cụ thể, Công ty cổ phần Địa ốc Đà Lạt (Công ty Địa ốc Đà Lạt) được UBND tỉnh Lâm Đồng cấp phép khai thác khoáng sản tại mỏ đá phường 7 từ năm 2013, thời hạn theo giấy phép đến 17/9/2038. Tuy nhiên, Văn bản số 7213/UBND-GT ngày 28/8/2020 của UBND tỉnh về việc chỉ đạo chấn chỉnh hoạt động khai thác xây dựng trên địa bàn TP. Đà Lạt chỉ cho phép công ty này khai thác đến năm 2025.

Kết luận số 01 (ngày 4/1/2021) của Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Lâm Đồng cho thấy, Công ty Địa ốc Đà Lạt đã bóc tầng phủ ngoài ranh giới cấp phép diện tích 500 m2; khai thác không đúng các thông số của hệ thống khai thác theo hồ sơ thiết kế, bản vẽ thi công công trình xây dựng mỏ được thẩm định, phê duyệt; một số vị trí có nguy cơ mất an toàn trong khai thác; chưa lắp đặt các biển cảnh báo nguy hiểm tại khu vực khai thác, chế biến... Công ty đang sử dụng 0,93 ha đất để làm mặt bằng sân công nghiệp và công trình phụ trợ, dù đã hết thời hạn thuê đất và chưa được cấp thẩm quyền cấp phép lại.

Đáng chú ý, Công ty không lập báo cáo quản lý chất thải nguy hại định kỳ hàng năm (từ năm 2014 đến nay) gửi Sở Tài nguyên và Môi trường để theo dõi theo quy định.

Sở Tài nguyên và Môi trường còn phát hiện Công ty Địa ốc Đà Lạt đang sử dụng 1.000 m2 (thuê lại) để đặt trạm trộn bê tông và sản xuất, kinh doanh mặt hàng bê tông tươi thương phẩm tại TP. Đà Lạt từ năm 2014 đến nay, nhưng chưa có văn bản chấp hành của cấp thẩm quyền. Với những hành vi trên, tháng 5/2021, Công ty Địa ốc Đà Lạt bị UBND tỉnh Lâm Đồng xử phạt 100 triệu đồng.

“Dính” loạt vi phạm về khoáng sản và đất đai, ngày 7/7/2021, Công ty cổ phần Khoáng sản và Vật liệu xây dựng tỉnh Lâm Đồng cũng bị xử phạt đến 520 triệu đồng. Theo Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Lâm Đồng, công ty này khai thác không đúng thiết kế được phê duyệt và đổ thải không đúng vị trí xác định theo thiết kế. Liên tục từ năm 2018 - 2020, Công ty khai thác vượt công suất cho phép đối với khối lượng sét gạch ngói, sử dụng 2,2 ha đất nông nghiệp nhưng không làm thủ tục thuê đất.

Bị phạt với số tiền phạt “khủng” nhất là trường hợp của Công ty TNHH Dương Phát (phường 5, TP. Đà Lạt). Công ty này bị UBND tỉnh Lâm Đồng xử phạt lên đến 800 triệu đồng về hành vi khai thác khoáng sản vượt công suất được cấp phép (năm 2018, 2019, khai thác vượt công suất 100% và năm 2020 vượt 48%).

Đáng chú ý, trong quá trình hoạt động khai thác khoáng sản, nhiều doanh nghiệp chưa lắp đặt camera tại trạm cân, trạm cân lắp đặt không đúng vị trí quy định hoặc không hoạt động, khiến cơ quan quản lý, cơ quan thuế khó trích xuất số liệu khi tiến hành thanh tra, kiểm tra; lập chưa đúng hoặc chưa đầy đủ sổ sách, chứng từ kê khai sản lượng khai thác thực tế; hàng tháng không kê khai nộp đầy đủ cho cơ quan thuế.

“Nguyên nhân dẫn đến tình trạng trên do việc kiểm tra, giám sát, xử lý của các cơ quan chức năng chưa quyết liệt và ý thức chấp hành của các tổ chức, cá nhân khai thác khoáng sản còn hạn chế, thực hiện mang tính đối phó”, Sở Tài nguyên và Môi trường nêu thực trạng.