Sự sốt sắng của nhà đầu tư

Theo thông tin của Báo Đầu tư, Bộ Giao thông - Vận tải (GTVT) vừa chính thức trình Thủ tướng Chính phủ phương án thí điểm đầu tư Dự án Nâng cấp tuyến đường sắt Yên Viên - Lào Cai và xây dựng  3,59 km đường sắt nối Lào Cai lên với cửa khẩu Hà Khẩu theo hình thức PPP, loại hợp đồng Xây dựng - Thuê dịch vụ - Chuyển giao (BLT).

Cụ thể, Bộ GTVT kiến nghị Thủ tướng giao cho nhà đầu tư quan tâm là Công ty TNHH Xây dựng & Kỹ thuật Lotte (Lotte E&C) tự bỏ kinh phí lập đề xuất dự án theo hình thức Hợp đồng BLT. Nếu Đề xuất dự án được phê duyệt, nhà đầu tư được lập Báo cáo nghiên cứu khả thi theo quy định.

Ga Yên Viên có cơ hội trở thành điểm đầu của tuyến đường sắt có tổng lợi ích hàng năm lên đến 60 triệu USD. Ảnh: Đức Thanh

“Trường hợp Đề xuất dự án, Báo cáo nghiên cứu khả thi không được phê duyệt hoặc phê duyệt, nhưng không lựa chọn được nhà đầu tư, thì nhà đầu tư đề xuất dự án sẽ chịu toàn bộ mọi chi phí, Cơ quan nhà nước có thẩm quyền sẽ không bị ràng buộc bất kỳ trách nhiệm nào”, Thứ trưởng Bộ GTVT Nguyễn Ngọc Đông cho biết.

Cần phải nói thêm rằng, cho đến thời điểm hiện tại, Lotte E&C đã có 2 năm theo đuổi Dự án, hơn nữa, họ là nhà đầu tư duy nhất quan tâm tới việc nâng cấp tuyến đường sắt có chiều dài hơn 300 km và đang chiếm hơn 30% sản lượng vận tải hàng hóa bằng đường sắt của cả nước.

Trước đó, vào giữa tháng 2/2017, một bản nghiên cứu tương đối chi tiết bao gồm cả phương án đầu tư, quy mô nguồn vốn, khả năng hoàn vốn Dự án đã được nhà đầu tư Hàn Quốc trình lên Bộ GTVT.

Theo đề xuất của Lotte E&C, Dự án này sẽ gồm 2 hợp phần, trong đó Hợp phần I có tổng mức đầu tư khoảng 2.329 tỷ đồng (tương đương 113 triệu USD) với các hạng mục: cải tạo, nâng cấp 50,46 km đường sắt; xây dựng mới 6,32 km đường sắt khổ 1.000 mm. Hợp phần II của Dự án (xây dựng đường sắt kết nối Lào Cai - Hà Khẩu) có tổng mức đầu tư 614 tỷ đồng (tương đương 27 triệu USD), gồm cải tạo khoảng 3,59 km đường ga Lào Cai thành đường khổ lồng 1.435 mm và 1.000 mm; xây dựng mới 0,68 km đường sắt khổ lồng 1.435 mm và 1.000 mm; 0,375 km hầm đường sắt khổ lồng 1.435 mm và 1.000 mm. Cấu phần này chỉ được thực hiện sau khi phía Việt Nam thỏa thuận kết nối đường sắt với Trung Quốc.

Cần phải nói thêm rằng, Lotte E&C không quá xa lạ đối với tuyến đường sắt Yên Viên - Lào Cai, bởi chính đơn vị này trúng thầu thi công gói thầu CP3, thuộc giai đoạn I của Dự án có tổng mức đầu tư 166 triệu USD vừa kết thúc. Đây cũng là công ty xây dựng có doanh thu lên tới 4 tỷ USD/năm của Tập đoàn Lotte khá nổi tiếng tại Việt Nam với sản phẩm cao ốc 65 tầng Lotte Center Hà Nội.

Tại Hàn Quốc, Lotte, với tư cách tập đoàn xây dựng lớn thứ 5, đã tham gia đầu tư 17 tuyến đường sắt như: tuyến cao tốc Gyeongbu; tuyến đường sắt hai tầng Cheongtyangri - Deokso; tuyến đường sắt nối trung tâm thành phố với cảng Pusan...

Hình thức đầu tư tối ưu

Tuyến đường sắt Hà Nội - Lào Cai là một phần của Hành lang kinh tế Đông - Tây nối Côn Minh (Trung Quốc) với Hải Phòng (Việt Nam) nằm trong Tiểu vùng sông Mêkông mở rộng, đóng vai trò quan trọng phát triển thương mại quốc tế và khu vực. Vào cuối năm 2015, Bộ GTVT đã hoàn thành giai đoạn I của Dự án, với tổng mức đầu tư 166,46 triệu USD, nhưng khoản đầu tư đó mới chủ yếu giải quyết vấn đề nâng cao an toàn chạy tàu. 

Tổng lợi ích hàng năm là khoảng 60 triệu USD kể từ năm thứ 3 sau khi thi công xong đầy đủ 2 giai đoạn của Dự án.

“Do vậy, việc tiếp tục đầu tư Dự án giai đoạn 2 và xây dựng đường sắt kết nối Lào Cai - Hà Khẩu sẽ thỏa mãn 3 mục tiêu: nâng năng lực thông qua khoảng 24 đôi tàu/ngày đêm đối với khu gian khó khăn đoạn Phố Lu - Lào Cai, đáp ứng năng lực vận chuyển 5 triệu hành khách và 7,5 triệu tấn hàng hóa/năm; tăng khối lượng hàng hóa quá cảnh trên hành lang giao thông Côn Minh - Hải Phòng và rút ngắn thời gian chạy tàu, đặc biệt, hành trình của tàu khách sẽ chỉ kéo dài khoảng 90 phút”, lãnh đạo Bộ GTVT cho biết.

Ngoài những lợi ích trên, với hình thức đầu tư PPP, loại hợp đồng BLT, Lotte sẽ bỏ vốn đầu tư xây dựng công trình kết cấu hạ tầng. Sau khi hoàn thành, nhà đầu tư được quyền cung cấp dịch vụ trên cơ sở vận hành khai thác công trình đó trong một thời gian xác định là 20 năm. Cơ quan nhà nước có thẩm quyền thuê dịch vụ và thanh toán cho nhà đầu tư, hết thời hạn, nhà đầu tư bàn giao lại cho Cơ quan nhà nước có thẩm quyền quản lý khai thác.

Như vậy, ngoài Lotte, Bộ GTVT, để thực hiện thành công, Dự án cần có sự tham gia của bên thứ ba là Tổng công ty Đường sắt Việt Nam (VNR).

Lotte cho biết, VNR - đơn vị đang khai thác tuyến sẽ tiếp tục tổ chức điều hành chạy tàu trên tuyến và trích phần tăng doanh thu vận tải trên tuyến hàng năm để chi trả cho nhà đầu tư theo phương án đầu tư xây dựng (dự kiến trong trường hợp có phần vốn góp của Nhà nước (ray, ghi và phụ kiện) thì chi phí thuê khoảng 9,6 triệu USD/năm khi đầu tư Hợp phần I và 12,6 triệu USD/năm khi đầu tư cả 2 hợp phần. Trường hợp không có vốn góp của Nhà nước, thì chi phí thuê tăng thêm khoảng 2,9 triệu USD/năm cho mỗi phương án.

Theo đánh giá của các chuyên gia, để vận hành hệ thống giao thông đường sắt, cần có rất nhiều bộ phận liên quan cùng thực hiện, như hệ thống điều hành chạy tàu, đầu máy toa xe, thông tin tín hiệu, nhà ga, bãi hàng, đường ngang, duy tu bảo dưỡng. Vì vậy, nếu Dự án thực hiện theo hình thức BOT, BTO thì nhà đầu tư tư nhân sẽ phải thành lập các công ty vận hành, khai thác với số lượng nhân sự rất lớn, dẫn đến chi phí đầu tư ban đầu tăng; đồng thời sẽ kiểm soát phần vận hành, khai thác (nguồn thu hồi vốn đầu tư của nhà đầu tư tư nhân là từ việc thu phí khai thác).

Bên cạnh đó, số liệu từ VNR cho thấy, doanh thu trong những năm gần đây của tuyến đường sắt Yên Viên - Lào Cai khoảng 1.100 tỷ đồng và tổng lợi ích hàng năm là khoảng 60 triệu USD kể từ năm thứ 3 sau khi thi công xong đầy đủ 2 giai đoạn của Dự án.

“Như vậy, khả năng trích doanh thu hoặc lợi nhuận để chi trả cho chi phí thuê hàng năm hoàn toàn khả thi”, ông Cho Tea Han, Phó chủ tịch Lotte E&C cho biết.