Nỗi lo đột quỵ

Nắng nóng ảnh hưởng nhiều đến sức khỏe người dân trong đó có bệnh đột quỵ. Nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng, nguy cơ đột quỵ và yếu tố nhiệt độ có mối liên hệ với nhau. Trong đó, nhiệt độ môi trường tăng cao là một trong những yếu tố làm tăng nguy cơ đột quỵ. Nguy cơ đột quỵ có thể tăng thêm 10% ở một số đối tượng khi nền nhiệt độ môi trường tăng thêm 1 độ C.

Nắng nóng khiến thân nhiệt tăng, cơ thể bài tiết nhiều mồ hôi từ đó gây mất nước. Nếu không bổ sung nước kịp thời, cơ thể sẽ bị mất nước, kết cấu máu cô đặc, kết dính làm suy giảm khả năng lưu thông máu, tăng huyết áp và nguy cơ hình thành cục máu đông trong lòng động mạch. Từ đó, tăng nguy cơ đột quỵ.

Thân nhiệt bị tăng cao quá mức do nắng nóng cũng có thể gây rối loạn chức năng điều phối của hệ thần kinh trung ương. Điều này làm rối loạn hệ tuần hoàn máu và hô hấp, có thể gây thiếu hụt lưu lượng máu lên não.

Ảnh minh họa

Ngoài ra, đột quỵ do nắng nóng có thể còn do thời tiết nóng bức kéo dài gây rối loạn quá trình hoạt động của hệ tim mạch, khiến tim hoạt động kém hơn.

Lúc này, hiệu suất bơm máu đến các cơ quan trong cơ thể trong đó có não bị suy giảm. Người đang ở ngoài trời nắng nóng đi vào phòng lạnh đột ngột cũng nguy cơ đột quỵ, vì mạch máu bị co lại đột ngột, tăng huyết áp.

Đột quỵ do nắng nóng thúc đẩy các yếu tố nguy cơ nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời có thể đe dọa đến tính mạng hoặc khiến người bệnh phải chịu nhiều di chứng nặng nề như: mất khả năng ngôn ngữ, yếu liệt, tàn phế suốt đời… Do đó, việc nhận biết sớm dấu hiệu đột quỵ do trời nắng nóng hay do các nguyên nhân khác nói chung rất quan trọng, quyết định khả năng bảo toàn tính mạng của người bệnh.

Dưới đây là các dấu hiệu giúp bạn nhận biết một người có thể đang bị đột quỵ do nắng nóng: đau đầu, chóng mặt, hoa mắt, thân nhiệt cao nhưng không đổ mồ hôi, tê yếu người, yếu liệt 1 bên hoặc toàn thân, méo mặt, động kinh, tim đập nhanh, thở nông, rối loạn tâm thần, mất phương hướng, ngất xỉu… Sau đó có thể xuất hiện tình trạng trụy mạch, hôn mê.

Nếu không nhận được sự hỗ trợ y tế kịp thời, người bị đột quỵ do nắng nóng có thể đối mặt nguy cơ nguy hiểm tính mạng.

Ngoài nguy cơ đột quỵ, trong những ngày thời tiết nắng nóng, nếu không biết cách chăm sóc và bảo vệ sức khỏe, người dân rất dễ gặp phải tình trạng say nắng. 

Say nắng hay còn gọi là sốc nhiệt là tình trạng tăng thân nhiệt nghiêm trọng (>40 độ C) kèm theo rối loạn hoạt động của các cơ quan như thần kinh, tuần hoàn, hô hấp do tác động của nắng nóng và/hoặc các hoạt động thể lực quá mức.

Nguyên nhân gây ra hiện tượng say nắng là do tiếp xúc quá lâu với nhiệt độ cao kèm theo việc mất nước. Nếu ở khu vực đô thị, càng dễ bị sốc nhiệt trong đợt nóng kéo dài do thiếu gió, chất lượng không khí kém, nhựa đường bị đốt cháy...

Sốc nhiệt cũng thường vào thời điểm giữa trưa trời nắng nóng gay gắt, và có nhiều tia tử ngoại, kết hợp với làm việc dưới trời nắng nóng, độ ẩm cao, không khí lưu thông kém.

Các dấu hiệu nhẹ ban đầu: Nhịp tim nhanh, thở nhanh, đỏ da, có thể vã mồ hôi, kèm theo hoa mắt, chóng mặt, đau đầu, buồn nôn.

Các biểu hiện nặng hơn nếu không được xử trí kịp thời: Tụt huyết áp, rối loạn chức năng thần kinh bao gồm: thay đổi tri giác, kích động, mê sảng, lú lẫn, co giật và hôn mê.

Khi thân nhiệt tăng quá cao còn gây rối loạn điện giải nặng, rối loạn thăng bằng nội môi, có thể xuất huyết (xuất huyết kết mạc, tiểu ra máu...) do rối loạn đông máu nặng, nặng hơn nữa là suy đa phủ tạng dẫn đến tử vong.

Khoảng thời gian một giờ sau khi bị say nắng ở mức độ nặng được gọi là "thời điểm vàng" để cấp cứu. Do đó, khi cấp cứu say nắng phải hết sức chú ý đến việc cấp cứu ban đầu tại hiện trường.

Cách nào phòng chống?

Để phòng chống đột quỵ, theo khuyến cáo của các bác sỹ những ngày nắng nóng người cao tuổi cần tránh hoạt động ngoài trời từ 10h - 16h. Sáng hoạt động nhẹ nhàng như tập dưỡng sinh, yoga, đạp xe, không nên hoạt động mạnh.

Người già có thói quen tập thể dục buổi chiều. Tuy nhiên, với những ngày nắng nóng cực điểm, nhiệt độ cao thì không nên tập, bởi buổi chiều tuy nhiệt độ hạ nhưng nhiệt độ ngoài trời vẫn rất cao.

Bên cạnh đó, người cao tuổi cần đặc biệt quan tâm đến chế độ chăm sóc, nên ăn, uống đồ chế biến dạng lỏng, mềm dễ tiêu, nhiều rau xanh, hoa quả; chịu khó uống nhiều nước và đều đặn để bù vào lượng nước mà cơ thể bị thiếu hụt. Đặc biệt, không nên đợi đến lúc khát mới uống; uống đủ ít nhất 2 lít nước/ngày.

Trong những ngày nắng nóng, độ ẩm không khí cao và cơ thể chúng ta mất nước qua hơi thở, mồ hôi cũng có thể gây rối loạn về đông máu/ cầm máu và gây đột quỵ.

Bệnh nhân nhiều bệnh lý nền cần uống thuốc đều, bởi thời tiết nắng nóng, người già thường mệt, khó chịu nên nếu bỏ thuốc điều trị... thì rất nguy hiểm, nhất là với người có bệnh mạn tính như đái tháo đường, tăng huyết áp, tim mạch.

Trong ngày nắng nóng, các gia đình đều sử dụng điều hòa liên tục, tuy nhiên, những gia đình có người già, trẻ nhỏ thì cần lưu ý để nhiệt độ từ 27 - 29 độ C và có thêm quạt thông gió, máy tạo ẩm. Vào những khoảng thời gian thời tiết dịu mát, không nên lạm dụng điều hòa mà nên mở cửa để phòng thông thoáng.

Người cao tuổi cần hạn chế thay đổi môi trường đột ngột, ví như khi từ phòng điều hòa ra ngoài nắng nóng thì cần có không gian đệm để tránh sốc nhiệt. Bên cạnh đó, để tránh biến chứng nặng, khi có dấu hiệu bất thường thì phải đến cơ sở y tế ngay để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.

Với các trường hợp say nắng, theo hướng dẫn, khi gặp người bị say nắng phải thực hiện ngay các bước như sau: Đưa bệnh nhân vào chỗ mát, thoáng khí (chỗ bóng râm, lên xe mát hay nhà mát…) đồng thời gọi hỗ trợ, đặc biệt gọi cấp cứu hỗ trợ.

Khai thông đường thở, hô hấp nhân tạo và ép tim ngoài lồng ngực nếu người bệnh hôn mê, không bắt được mạch. Áp dụng ngay lập tức các biện pháp làm mát để hạ nhiệt độ của cơ thể. Đo nhiệt độ cơ thể (nếu có nhiệt kế).

Cởi bỏ quần áo và áp nước ấm lên người bệnh nhân sau đó dùng quạt để tăng quá trình bốc hơi (bệnh nhân nên nằm nghiêng hoặc được đỡ ở tư thế tay chống gối để bề mặt da có thể hứng được nhiều gió càng tốt).

Đắp khăn lạnh hoặc áp gói nước đá vào nách, bẹn, cổ. Cho uống nhiều nước hoặc dung dịch điện giải nếu bệnh nhân tỉnh táo, có thể uống được.

Chuyển bệnh nhân bằng xe điều hòa hoặc phải mở cửa sổ, quá trình vận chuyển tiếp tục làm mát nhiệt độ bệnh nhân.

Một số biện pháp phòng tránh say nắng cũng được khuyến cáo là hạn chế ra ngoài trong thời tiết nắng nóng: Thời điểm 11-15h là thời điểm cường độ nắng nóng cao nhất, nên hạn chế làm việc ngoài trời.

Trong trường hợp phải đi ra ngoài, bạn cần che kín cơ thể bằng cách mặc quần áo rộng, nhẹ và sáng màu, đội mũ rộng vành, sử dụng kem chống nắng.

Uống thêm nước: Để tránh tình trạng mất nước, mọi người nên uống ít nhất 8 cốc nước (nước lọc, nước trái cây, hoặc rau) mỗi ngày. Vì các tình trạng rối loạn liên quan tới nhiệt cũng có thể là hậu quả của mất muối, chúng ta có thể dùng nước uống thể thao giàu chất điện giải trong những ngày nhiệt độ lên cao.

Không tắm bằng nước lạnh sau khi hoạt động ở vùng nắng nóng: Sau khi vừa vận động hay đi ngoài trời nắng về, nhịp tim vẫn còn nhanh, nhiệt độ cơ thể cao, lỗ chân lông giãn nở. Tắm ngay sẽ làm máu không lưu thông tới những bộ phận quan trọng trên cơ thể, dẫn tới tình trạng thiếu máu tim, não cục bộ. 

Nên nghỉ ngơi để cơ thể hạ nhiệt độ, uống bù lại nước, để ráo mồ hôi. Sau khi tắm xong cũng không nên vào ngay phòng điều hòa để nhiệt độ quá thấp.