Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan phát biểu tại phiên giải trình. (Ảnh: Mediaquochoi).

Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan đề nghị phải có giải pháp mạnh với thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng. Đây cũng là quan điểm của nhiều đại biểu tại phiên giải trình về trách nhiệm quản lý nhà nước về phòng, chống tác hại của thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng.

Phiên giải trình do Ủy ban Xã hội chủ trì, phối hợp với Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội tổ chức sáng 4/5.

Liên tục được đặt ra là câu hỏi tại sao Bộ Y tế đề nghị cấm thuốc lá điện tử mà Bộ Công thương lại muốn thí điểm quản lý các loại thuốc lá mới, trong đó có thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng.

Bộ Công thương đã nghiên cứu kỹ tác động của đề xuất thí điểm quản lý thuốc lá điện tử hay chưa và người dân, Nhà nước được hưởng lợi gì từ đề xuất này? Đại biểu Trần Thị Vân, Ủy viên Ủy ban Xã hội nêu câu hỏi.

Phó chủ nhiệm Ủy ban Xã hội Đặng Thuần Phong nêu thực tế hành lang pháp lý chưa có, trong khi thuốc lá điện tử đang tác động rất lớn đến xã hội thì việc buông lỏng quản lý, trách nhiệm thuộc về ai? Căn cứ của việc cấm hay hợp pháp hóa cho kinh doanh thuốc lá điện tử là gì?.

Phó chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa - Giáo dục Nguyễn Thị Mai Hoa đề nghị làm rõ sự “được - mất” giữa lợi ích về mặt kinh tế nếu kinh doanh thuốc lá điện tử đem lại và cái hại về chi phí bỏ ra để chăm sóc sức khỏe?.

Hồi âm câu hỏi về trách nhiệm quản lý, Bộ trưởng Đào Hồng Lan giải thích từ khi xuất hiện tác tại của thuốc lá điện tử, Bộ đã triển khai nhiều công việc để tham mưu cho công tác quản lý Nhà nước, từ việc điều tra nắm bắt tình hình, nghiên cứu thực trạng trên thế giới, phối hợp xây dựng báo cáo để trình Chính phủ...

Mặt khác, Bộ Y tế cũng tổ chức đánh giá 10 năm thực hiện Luật Phòng chống tác hại của thuốc lá để bổ sung tình hình thực tiễn, cập nhật và có giải pháp với những vấn đề mới.

“Nhưng việc xây dựng luật không phải một sớm một chiều, cứ xuất hiện trên thị trường là điều chỉnh được ngay, mà cần bằng chứng, cần đánh giá tác động, nên Bộ Y tế đang xây dựng kế hoạch sửa Luật Phòng chống tác hại của thuốc lá”, bà Lan cho biết.

Thứ trưởng Bộ Công thương Phan Thị Thắng cũng bày tỏ nhất trí quan điểm của Bộ Y tế là phải bảo vệ sức khỏe người dân, cộng đồng.

Bà Thắng khẳng định Bộ Công Thương soạn thảo các văn bản, nghị định theo hướng làm sao để quản lý xã hội tốt nhất, và việc đề xuất thí điểm quản lý thuốc lá điện tử cũng nhằm mục tiêu “quản lý tốt hơn”.

Thứ trưởng Bộ Công thương cũng nói rõ khi xây dựng chính sách về nội dung này gửi xin ý kiến, tất cả các bộ nhất trí, tuy nhiên, Bộ Y tế không đồng ý. Chính phủ yêu cầu hai Bộ ngồi lại thống nhất với nhau, nhưng đến nay, hai bộ vẫn chưa tìm được tiếng nói chung và chưa thể trình phương án cuối cùng lên Chính phủ.

“Bộ Công thương được giao nhiệm vụ nghiên cứu quy định để quản lý sản phẩm thuốc lá điện tử, đó là nhiệm vụ chính trị đặt ra cho chúng tôi, chứ không phải chúng tôi đi ngược lại với ý kiến của Bộ Y tế”, Thứ trưởng Phan Thị Thắng nói.

Câu trả lời này càng khiến một số vị đại biểu thêm sốt ruột.

Đại biểu Nguyễn Anh Trí (Hà Nội) nói: “Tôi thấy kỳ lạ, tại sao lại thí điểm với chất gây nghiện, loại chất giết người mà thí điểm. Không thí điểm gì cả”.

Theo ông Trí, thuốc lá điện tử tràn lan trên thế giới và ở Việt Nam, rất có hại, hại toàn diện và rõ ràng… “Với tư cách người thầy thuốc, tôi đố ai tìm ra một chút ưu điểm về loại thuốc lá điện tử này”, ông Trí phát biểu.

Cho rằng, thời gian Bộ Công Thương trình văn bản lên Chính phủ đã quá lâu (từ năm 2021), quan điểm khác nhau thì Bộ Công thương đã báo cáo lại chưa và quan điểm của Chính phủ thế nào, đại biểu Đinh Ngọc Quý, Ủy viên Thường trực Ủy ban Xã hội sốt ruột.

Thứ trưởng Thắng đáp, sở dĩ thời gian lâu như thế vì Chính phủ yêu cầu tất cả các Bộ phải thống nhất, qua phiên giải trình này về sẽ xin ý kiến Chính phủ.

Phát biểu tại phiên giải trình, thiếu tướng Trần Nguyên Quân, Phó cục trưởng Cục Pháp chế và Cải cách hành chính, tư pháp, Bộ Công an cho biết, Bộ Công an nhất trí với quan điểm của Bộ Y tế.

Ông nói, thuốc lá điện tử gây hại không chỉ về sức khỏe, mà còn về kinh tế, chi phí mua loại này đắt hơn thuốc lá thông thường rất nhiều. Sử dụng loại thuốc lá mới này ảnh hưởng sức khỏe tâm thần thì chi phí khám chữa bệnh rất tốn kém.

Các đối tượng phạm tội về ma túy thường lợi dụng sản phẩm thuốc lá điện tử để tẩm ướp, trộn ma túy vào thuốc lá điện tử, ông Quân phản ánh.

Thanh thiếu niên sử dụng thuốc lá điện tử rất phổ biến, tỷ lệ gia tăng đáng lo ngại, nên Bộ Công an đồng quan điểm với Bộ Y tế, ông Quân nêu.

Nhiều lần được mời làm rõ ý kiến của đại biểu, Bộ trưởng Đào Hồng Lan đều thể hiện quan điểm nhất quán của Bộ Y tế, rằng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng là sản phẩm nguy hiểm, ảnh hưởng đến sức khỏe người dân, đặc biệt thế hệ trẻ, nên đề xuất cấm.

"Quan điểm của Bộ Y tế vẫn đề xuất cấm", bà Lan tái khẳng định và nhấn mạnh tác hại của thuốc lá điện tử, nung nóng là khôn lường.

Với thuốc lá truyền thống thì mỗi năm có khoảng 40.000 người chết. "Vậy với trào lưu mới về thuốc lá điện tử, tập trung chính ở thế hệ trẻ, có nên mở ra cho thử, thí điểm hay không? Mai sau mở ra rồi mà không dừng lại được, lúc đó ai chịu trách nhiệm trước sinh mạng của người dân Việt Nam?”, bà Lan nêu rõ chính kiến và nhấn mạnh “từ giờ phải có giải pháp mạnh với thuốc lá điện tử”.

Kết luận, Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội Nguyễn Thúy Anh đề nghị Chính phủ trong năm 2024 chỉ đạo đánh giá toàn diện về thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, làm cơ sở thống nhất quan điểm quản lý nhà nước với vấn đề này. Đồng thời sớm đề xuất sửa Luật Phòng chống tác hại của thuốc lá trong năm 2025. Trước mắt xem xét báo cáo Quốc hội về chủ trương xây dựng văn bản phù hợp về quản lý thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng.