TS. Lê Xuân Nghĩa, chuyên gia kinh tế.

Theo chuyên gia này, trái phiếu doanh nghiệp (TPDN) đang là "tử huyệt" của nền kinh tế, song bản chất của vấn đề không phải xuất phát từ TPDN, mà xuất phát từ sự liên minh giữa ngân hàng với các tập đoàn bất động sản sâu sau.

Từ đó, đẩy giá bất động sản tăng cao, nhất là bất động sản cao cấp (giá nhà ở TP.HCM đã tăng lên tới 2,3 tỷ đồng/m2), kéo theo toàn bộ mặt bằng lãi suất lên. Khi tín dụng ngân hàng không thể đáp ứng hết nhu cầu, các tập đoàn bất động sản buộc phải phát hành TPDN để huy động vốn. Do lãi suất TPDN quá cao, người dân bất chấp rủi ro lao vào.

Vì vậy, theo ông Nghĩa, bản chất cuộc khủng hoảng của thị trường bất động sản hiện nay là khủng hoảng phân khúc bất động sản, vì bị giới đấu cơ đẩy lên mức giá “trên trời”.

Do đó, để gỡ khó thị trường TPDN và bất động sản, giải pháp ngắn hạn và quan trọng nhất là cung tiền của Ngân hàng Trung ương. Giải pháp thứ hai là triển khai có hiệu quả Nghị định 08/2023/NĐ-CP về việc sửa đổi, bổ sung và ngưng hiệu lực thi hành một số điều tại các Nghị định quy định về chào bán, giao dịch trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ tại thị trường trong nước và chào bán trái phiếu doanh nghiệp ra thị trường quốc tế.để gỡ khó cho thị trường trái phiếu.

Giải pháp dài hạn hơn là phải tập trung toàn bộ nguồn lực để xử lý cho phân khúc cho nhà ở giá rẻ, kéo giá toàn bộ thị trường bất động sản đi xuống, khi đó mới có thể khai thông dòng tiền.

Riêng về Nghị định 08/2023/NĐ-CP, TS. Nghĩa cho rằng, Nghị định này ra đời giải quyết được 7 vấn đề lớn, như: cho phép nhà phát hành gia hạn nợ 2 năm; người mua cũng thêm một năm chưa phải tuân thủ nhà đầu tư chuyên nghiệp; cho phép doanh nghiệp thêm một năm nâng cao năng lực; cho phép doanh nghiệp sử dụng tài sản khác để trả nợ.

Đặc biệt, việc cho phép gia hạn thêm 2 năm đồng nghĩa với việc cho phát hành thêm đợt phát hành trái phiếu mới để đảo nợ với lãi suất vẫn như cũ; làm nhà đầu tư, nhà phát hành có niềm tin khi Nhà nước, Chính phủ đồng hành và không hình sự hóa.

“Hiện chưa đánh giá ngay được mức độ tác động vào thực tiễn và lấy lại niềm tin thị trường của Nghị định 08, nhưng đây là động thái bước đầu để nhà phát hành, nhà đầu tư dần lấy lại niềm tin khi thị trường lao dốc”, TS. Lê Xuân Nghĩa bình luận.

Chuyên gia kinh tế trưởng BIDV, TS. Cấn Văn Lực cũng cho rằng, Nghị định 08/2023/NĐ-CP là giải pháp tạm thời tháo gỡ các khó khăn trước mắt cho thị trường. Tuy nhiên, để thị trường có thể phát triển lành mạnh, cũng như hạn chế rủi ro, cần có thêm các biện pháp dài hạn, vĩ mô để khắc phục các điểm yếu lớn.

Một là, quyết liệt chỉ đạo giải quyết nhanh chóng, dứt điểm và nghiêm minh những vi phạm về phát hành TPDN vừa qua để lấy lại niềm tin của các nhà đầu tư. Điều này sẽ giúp thị trường TPDN phục hồi nhanh chóng, tạo điều kiện cho doanh nghiệp tiếp cận nguồn vốn để đầu tư, sản xuất và cả đảo nợ, đảm bảo quá trình phục hồi của nền kinh tế không bị gián đoạn.

Hai là, cần nhanh chóng cải cách thủ tục, điều kiện, rút gọn thời gian cấp phép phát hành để tạo điều kiện, có chính sách khuyến khích doanh nghiệp phát hành trái phiếu ra công chúng. Đây sẽ là kênh gọi vốn quan trọng của doanh nghiệp.

Ba là, cần có chính sách khuyến khích định hạng tín nhiệm, công bố thông tin định hạng tín nhiệm cho doanh nghiệp nói chung (không chỉ cho phát hành TPDN).

Bốn là, hoàn thiện hạ tầng của thị trường TPDN, như thị trường thứ cấp tập trung, cơ sở dữ liệu về trái phiếu, về tài sản đảm bảo… Việc xây dựng và phát triển các thị trường thứ cấp an toàn là nội dung cần sớm triển khai để tăng thanh khoản, thu hút thêm dòng vốn đầu tư từ trong và ngoài nước.

Năm là, hoàn thiện cơ chế quản lý và giám sát thị trường, như cơ chế quản lý đối với trái phiếu sau phát hành như quản lý tài sản đảm bảo, giám sát dòng tiền, quản lý mục đích sử dụng vốn… Tăng mức chế tài đối với các hành vi vi phạm.

Sáu là, cải thiện chất lượng nhà đầu tư cá nhân trên thị trường thông qua tăng cường giáo dục tài chính cho nhà đầu tư cá nhân, đồng thời đưa ra các chính sách khuyến khích phát triển nhà đầu tư tổ chức.  

Cuối cùng, thị trường TPDN Việt Nam là một cấu phần không thể tách rời của thị trường tài chính và bất động sản. Việc quản lý, định hướng phát triển cần được gắn chặt với hệ thống tài chính, việc áp dụng các quy chuẩn công bố thông tin, an toàn hệ thống... cần được giám sát chặt chẽ bởi cơ quan quản lý một cách phù hợp, với tư cách độc lập nhiều hơn.

Ngoài ra, cần quan tâm hơn nữa đến rủi ro hệ thống, lan truyền giữa ngân hàng - chứng khoán - bảo hiểm - bất động sản. Theo đó, nâng cao hiệu quả phối kết hợp giữa các cơ quan quản lý là rất quan trọng, cùng với việc xây dựng mạng lưới an toàn tài chính, với việc tăng tính độc lập, năng lực cho cơ quan thanh tra - giám sát cũng như vai trò của bảo hiểm tiền gửi. Cùng với đó cũng cần có đề án để sớm nâng hạng thị trường.

"Đây là câu chuyện cần sự vào cuộc đồng bộ của các bộ, ban, ngành, các cơ quan. Tôi mong muốn Ủy ban Chứng khoán Nhà nước sẽ có vị thế và vai trò cao hơn, độc lập hơn bởi quy mô thị trường đang ngày càng lớn", TS. Cấn Văn Lực bình luận thêm.