Kinh nghiệm quốc tế cho thấy việc tăng thuế thuốc lá không chỉ giúp giảm tỷ lệ người hút thuốc mà còn đóng góp vào việc nâng cao nhận thức của cộng đồng về tác hại của thuốc lá. 

Việc tăng thuế thuốc lá là một trong những biện pháp quan trọng mà các quốc gia trên thế giới đã áp dụng để giảm tỷ lệ hút thuốc lá, bảo vệ sức khỏe cộng đồng và gia tăng nguồn thu cho ngân sách nhà nước.

Australia là một trong những quốc gia tiên phong trong việc áp dụng các biện pháp thuế mạnh mẽ đối với thuốc lá. Chính phủ Australia đã thực hiện một chính sách tăng thuế thuốc lá hàng năm theo tỷ lệ lạm phát, đồng thời tăng cường các chiến dịch tuyên truyền về tác hại của thuốc lá.

Từ năm 2010 đến 2020, Australia đã thực hiện một loạt các đợt tăng thuế lên đến 12,5% mỗi năm. Kết quả là tỷ lệ người hút thuốc ở Australia đã giảm mạnh, từ khoảng 15,1% vào năm 2013 xuống còn 11,6% vào năm 2019.

Kinh nghiệm từ Australia chỉ ra rằng việc tăng thuế thuốc lá một cách liên tục và có kế hoạch dài hạn sẽ giúp giảm tỷ lệ người hút thuốc, đặc biệt là ở nhóm đối tượng có thu nhập thấp. Chính phủ cũng cần phối hợp với các chiến dịch giáo dục và hỗ trợ cai nghiện thuốc lá để nâng cao hiệu quả của chính sách này.

Nhật Bản là một quốc gia có tỷ lệ người hút thuốc cao trong nhiều thập kỷ, nhưng đã có những thay đổi lớn trong chính sách thuế thuốc lá trong những năm gần đây.

Một trong những chiến lược mà Nhật Bản áp dụng là đánh thuế theo mức tiêu thụ, với mức thuế cao đối với các sản phẩm thuốc lá có tỉ lệ nicotin và tar cao hơn. Chính sách này khuyến khích người tiêu dùng chuyển sang các sản phẩm ít gây hại hơn, chẳng hạn như thuốc lá điện tử hoặc thuốc lá giảm hại.

Tuy nhiên, một thách thức lớn ở Nhật Bản là việc duy trì sự cân bằng giữa việc thu thuế và ngăn chặn việc tiêu thụ thuốc lá, đặc biệt đối với các nhóm dân cư có thu nhập thấp. Chính phủ Nhật Bản cũng đã triển khai các chiến dịch nâng cao nhận thức về tác hại của thuốc lá, kết hợp với các biện pháp thuế mạnh mẽ để giảm tỷ lệ hút thuốc trong cộng đồng.

Vương quốc Anh là một trong những quốc gia có chiến lược đồng bộ để giảm tiêu thụ thuốc lá. Bên cạnh việc tăng thuế, chính phủ Anh cũng cung cấp các dịch vụ hỗ trợ cai thuốc lá miễn phí cho người dân, bao gồm các dịch vụ tư vấn và thuốc thay thế nicotin.

Kể từ năm 2007, Anh đã thực hiện chính sách tăng thuế thuốc lá một cách đều đặn, đồng thời đầu tư mạnh mẽ vào các chiến dịch tuyên truyền, như chiến dịch "Stoptober" để khuyến khích người dân bỏ thuốc lá.

Kinh nghiệm của Vương quốc Anh cho thấy rằng việc kết hợp giữa thuế thuốc lá và các biện pháp hỗ trợ cai nghiện có thể tạo ra hiệu quả cao hơn. Chính phủ cần tập trung vào việc thay đổi thói quen tiêu thụ của người dân, không chỉ qua thuế mà còn qua các dịch vụ y tế và giáo dục.

Ở Mỹ, thuế thuốc lá được áp dụng cả ở cấp liên bang và cấp tiểu bang, với mức thuế thay đổi tùy thuộc vào từng bang. Các tiểu bang như New York và California đã tăng thuế thuốc lá rất mạnh, giúp giảm tỷ lệ người hút thuốc trong những năm qua.

Ngoài ra, các tiểu bang này cũng sử dụng nguồn thu từ thuế thuốc lá để tài trợ cho các chương trình y tế công cộng, bao gồm các chiến dịch chống hút thuốc và các dịch vụ hỗ trợ cai nghiện.

Mỹ cũng đã áp dụng chính sách thuế đối với các sản phẩm thuốc lá điện tử, nhắm đến việc giảm sự gia tăng của các sản phẩm thay thế thuốc lá truyền thống, đặc biệt trong giới trẻ.

Chính sách thuế và các chiến lược chống hút thuốc đã giúp Mỹ đạt được một tỷ lệ người hút thuốc giảm mạnh, từ 42% vào năm 1965 xuống dưới 14% vào năm 2020.

Thái Lan là một quốc gia có chiến lược thuế thuốc lá tương đối nghiêm ngặt, đặc biệt là trong việc kiểm soát sản phẩm thuốc lá nhập khẩu.

Chính phủ Thái Lan đã tăng thuế thuốc lá trong nhiều năm liên tiếp và thực hiện một loạt các biện pháp quản lý để giảm tỷ lệ hút thuốc. Bên cạnh việc tăng thuế, Thái Lan cũng có những quy định nghiêm ngặt đối với quảng cáo thuốc lá và cấm hút thuốc nơi công cộng.

Chính sách thuế mạnh mẽ kết hợp với các biện pháp cấm quảng cáo và khuyến khích hành vi không hút thuốc tại các không gian công cộng đã giúp giảm tỷ lệ hút thuốc trong cộng đồng, đặc biệt là trong giới trẻ.

Kinh nghiệm quốc tế cho thấy rằng việc tăng thuế thuốc lá là một công cụ hiệu quả trong việc giảm tỷ lệ hút thuốc và bảo vệ sức khỏe cộng đồng.

Tuy nhiên, để đạt được hiệu quả tối ưu, các quốc gia cần kết hợp chính sách thuế với các chiến lược giáo dục, hỗ trợ cai thuốc và các biện pháp kiểm soát quảng cáo.

Đặc biệt, cần có một chiến lược tăng thuế dần dần và linh hoạt để không tạo ra gánh nặng quá lớn cho người tiêu dùng, đồng thời duy trì hiệu quả của chiến lược giảm tiêu thụ thuốc lá.

Với những bài học từ các quốc gia thành công như Australia, Nhật Bản, Vương Quốc Anh, Mỹ và Thái Lan, các quốc gia đang phát triển có thể học hỏi và áp dụng các biện pháp phù hợp với tình hình thực tế của mình.

Việt Nam là một trong những quốc gia có tỷ lệ người hút thuốc lá cao trong khu vực Đông Nam Á, với khoảng 45% nam giới trưởng thành và 1% phụ nữ hút thuốc, theo các khảo sát gần đây.

Việc giảm thiểu tỷ lệ hút thuốc và nâng cao nhận thức cộng đồng về tác hại của thuốc lá đã trở thành một vấn đề quan trọng trong chiến lược bảo vệ sức khỏe cộng đồng của Việt Nam.

Trong bối cảnh này, việc áp dụng các kinh nghiệm quốc tế về tăng thuế thuốc lá có thể giúp Việt Nam đạt được mục tiêu này một cách hiệu quả.