Dự án đường cao tốc Bắc Giang - Lạng Sơn được triển khai theo hình thức hợp đồng BOT. Ảnh: A.M

Giảm quy mô để bớt áp lực vốn

Theo thông tin của Báo Đầu tư, UBND tỉnh Lạng Sơn vừa có công văn đề nghị Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Giao thông - Vận tải (GTVT) sớm xem xét phương án điều chỉnh quy mô đầu tư, phương án hỗ trợ từ ngân sách Trung ương đối với phân đoạn cao tốc đoạn Hữu Nghị - Chi Lăng thuộc Dự án BOT đường cao tốc Bắc Giang - Lạng Sơn.

Theo đó, do khó khăn trong việc huy động vốn, UBND tỉnh Lạng Sơn đề nghị phân kỳ đầu tư Dự án thành 2 đoạn. Trong đó, đoạn từ Km44+750 (Chi Lăng) - Km17+420 (nút giao với Quốc lộ 4B thuộc TP. Lạng Sơn), dài 27,3 km sẽ xây dựng theo quy mô 4 làn xe, chiều rộng nền đường 17,5 m. Đối với đoạn từ Km17+420 (TP. Lạng Sơn) đến Km1+800 (cửa khẩu Hữu Nghị) dài 15,7 km trong giai đoạn trước mắt sẽ chỉ xây dựng theo quy mô 2 làn xe, chiều rộng nền đường 13,5 m.

Để thuận tiện nâng cấp toàn đoạn đường cao tốc lên quy mô 4 làn xe hoàn chỉnh trong giai đoạn sau, UBND tỉnh Lạng Sơn kiến nghị vẫn tiến hành giải phóng mặt bằng toàn bộ tuyến đường dài 43 km với quy mô nền đường rộng 22 m.

Với phương án phân kỳ như trên, tổng mức đầu tư phân đoạn Hữu Nghị - Chi Lăng chỉ còn 5.947 tỷ đồng, trong đó, vốn nhà đầu tư là 1.600 tỷ đồng; ngân sách tỉnh bỏ ra 1.000 tỷ đồng; ngân sách Trung ương hỗ trợ 1.347 tỷ đồng; vốn vay ngân hàng thương mại khoảng 2.000 tỷ đồng. UBND tỉnh Lạng Sơn cho biết, Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam (BIDV) đã cam kết tài trợ số tiền này.

Cần phải nói thêm, phương án đầu tư mới này rõ ràng thấp hơn nhiều so quy mô 4 làn xe tiêu chuẩn mà UBND tỉnh Lạng Sơn theo đuổi khi nhận Dự án từ Bộ GTVT hồi đầu năm 2018 và sẽ giúp sớm thông xe toàn tuyến cao tốc Bắc Giang - Lạng Sơn tới được cửa khẩu Hữu Nghị, tạo động lực thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh Lạng Sơn và khu vực.

“Kinh phí đầu tư Dự án chỉ còn khoảng 6.000 tỷ đồng sẽ phù hợp hơn với điều kiện hiện nay trong việc huy động vay vốn tín dụng (đảm bảo hạn mức vay của ngân hàng cấp tín dụng), cũng như cân đối vốn hỗ trợ từ ngân sách nhà nước”, ông Phạm Ngọc Thưởng, Chủ tịch UBND tỉnh Lạng Sơn cho biết.

Lãnh đạo UBND tỉnh Lạng Sơn đề nghị Bộ Kế hoạch và Đầu tư sớm chủ trì, đề xuất phương án hỗ trợ từ ngân sách trung ương để báo cáo Thủ tướng Chính phủ xem xét, quyết định, tháo gỡ khó khăn cho Dự án.

Được biết, ngoài phương án được lựa chọn nói trên, trước đó, UBND tỉnh Lạng Sơn cũng đã từng cân nhắc đầu tư Dự án theo quy mô cao tốc 4 làn xe hoàn chỉnh với tổng mức đầu tư khoảng 8.310 tỷ đồng. Trong đó, nhà đầu tư cam kết góp 1.750 tỷ đồng, ngân hàng thương mại cho vay 3.400 tỷ đồng, ngân sách nhà nước tham gia 3.160 tỷ đồng.

Trong công văn gửi Thủ tướng vào tháng 9/2019, UBND tỉnh Lạng Sơn cam kết bố trí vốn ngân sách địa phương khoảng 1.000 tỷ đồng từ nguồn tiết kiệm chi (xây dựng cơ bản, chi khác), tăng thu từ đấu giá quyền sử dụng đất, các nguồn vốn hợp pháp khác... để tham gia Dự án cao tốc đoạn Hữu Nghị - Chi Lăng (Dự án thành phần II) thuộc Dự án Đầu tư xây dựng đường cao tốc Bắc Giang - Lạng Sơn theo lộ trình đầu tư, vận hành khai thác Dự án, đảm bảo theo quy định của pháp luật.

Tuy nhiên, UBND tỉnh Lạng Sơn thừa nhận, phương án này có kinh phí đầu tư xây dựng vượt quá khả năng của địa phương về huy động vay vốn tín dụng, cân đối hỗ trợ vốn ngân sách nhà nước trong điều kiện hiện nay để hoàn thành Dự án.

Tháng 10/2019, Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam (VietinBank) cũng đã có văn bản chính thức gửi nhà đầu tư là Công ty cổ phần BOT Bắc Giang - Lạng Sơn về việc không tiếp tục thu xếp cho vay đối với tuyến cao tốc Hữu Nghị - Chi Lăng do hạn mức tín dụng cấp cho dự án BOT bị hạn chế và đang phải tập trung thu xếp vốn cho Dự án BOT đường cao tốc Trung Lương - Mỹ Thuận.

Khó đóng “mạch hở”

Trước đó, Văn phòng Chính phủ đã có Thông báo số 394/TB-VPCP truyền đạt ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng về việc giao Bộ GTVT chủ trì, phối hợp với UBND tỉnh Lạng Sơn và nhà đầu tư rà soát, xây dựng phương án thiết kế và phân kỳ đầu tư phù hợp với khả năng thu xếp nguồn vốn, báo cáo Thủ tướng Chính phủ xem xét.

Bộ Kế hoạch và Đầu tư chủ trì, phối hợp với Bộ Tài chính, các cơ quan liên quan đề xuất phương án hỗ trợ dự án từ ngân sách nhà nước, trong đó tỉnh Lạng Sơn cam kết hỗ trợ dự án khoảng 1.000 tỷ đồng từ nguồn vốn ngân sách địa phương.

Giao Ngân hàng Nhà nước chỉ đạo BIDV, VietinBank và các ngân hàng thương mại khẩn trương xem xét việc thu xếp tín dụng cho Dự án đường cao tốc Hữu Nghị - Chi Lăng theo quy định của pháp luật để đảm bảo hoàn thành trong năm 2020.

Được biết, đoạn cao tốc Hữu Nghị - Chi Lăng dài 43 km là đoạn tuyến cuối cùng nằm trong quy hoạch tổng thể tuyến cao tốc từ Hà Nội đến cửa khẩu Hữu Nghị (Lạng Sơn). Đây là tuyến được xây dựng mới hoàn toàn, kết nối với đoạn đầu tuyến cao tốc Bắc Giang - Lạng Sơn vừa được thông xe vào cuối tháng 9/2019 và chạy song song với Quốc lộ 1.

Theo chủ trương đầu tư ban đầu của Bộ GTVT, đoạn tuyến này được sử dụng nguồn vay vốn thương mại từ Ngân hàng Phát triển Châu Á (ADB), song trước nguy cơ có thể gia tăng nợ công, Thủ tướng Chính phủ đã chấp thuận bổ sung đoạn tuyến này vào Dự án cao tốc Bắc Giang - Lạng Sơn.

Hiện nay, sau hơn 1 năm nhận Dự án, tỉnh Lạng Sơn đã hoàn thành các thủ tục phê duyệt điều chỉnh, bổ sung đoạn cao tốc cửa khẩu Hữu Nghị - Chi Lăng và nhánh lên cửa khẩu Tân Thanh, Cốc Nam vào Dự án cao tốc Bắc Giang - Lạng Sơn; ký kết Hợp đồng và các Phụ lục Hợp đồng với nhà đầu tư và doanh nghiệp dự án. Bản thân nhà đầu tư, trong thời gian chờ xác định nguồn tín dụng cho Dự án, cũng đã huy động vốn chủ sở hữu được 424 tỷ đồng và thực hiện giải ngân cho công tác giải phóng mặt bằng, chi phí tư vấn, chi phí quản lý dự án… đạt 290 tỷ đồng.

Các địa phương thuộc phạm vi Dự án đã hoàn thành trích lục kiểm đếm đạt 100% khối lượng, bàn giao mặt bằng sạch cho nhà đầu tư tổ chức thi công được 8,5/43 km (đạt 20%). Tuy nhiên, việc thi công đồng loạt trên toàn tuyến sẽ chưa thể triển khai, nếu nút thắt về vốn hỗ trợ từ ngân sách nhà nước, vốn tín dụng không sớm được tháo gỡ.

Được biết, áp lực phải sớm đầu tư đoạn tuyến cao tốc Hữu Nghị - Chi Lăng trước năm 2020 không chỉ dồn lên cơ quan nhà nước có thẩm quyền - UBND tỉnh Lạng Sơn, mà còn là nỗi lo lớn đối với chính Công ty cổ phần BOT Bắc Giang - Lạng Sơn.

Được biết, mặc dù đã được đầu tư rất lớn, nhưng tuyến cao tốc hướng tâm từ Hà Nội lên Lạng Sơn dài 110 km bao gồm 2 dự án là Hà Nội - Bắc Giang dài 45,8 km và Bắc Giang - Lạng Sơn (kết thúc tại huyện Chi Lăng) dài 64 km đều với quy mô 4 làn xe, dù đã cơ bản hoàn thành, nhưng vẫn là một “mạch hở” khi đoạn cao tốc Hữu Nghị - Chi Lăng vẫn chưa thể xác định thời điểm khởi công.

Việc kết thúc “chơi vơi” cách TP. Lạng Sơn 30 km và cửa khẩu Hữu Nghị 45 km, khiến cung đường còn lại lên 2 đầu mối giao thông quan trọng cuối tuyến vẫn phải đi mượn tuyến Quốc lộ 1 hai làn xe được cải tạo từ cách đây 20 năm và đã mãn tải từ lâu.

“Nguy cơ đoạn Hữu Nghị - Chi Lăng không thể hoàn thành vào năm 2020, qua đó đứt mạch kết nối đồng bộ toàn tuyến cao tốc Hà Nội - Lạng Sơn - Cao Bằng, không kích thích được với tăng trưởng lưu lượng phương tiện đang là nỗi lo lớn của chúng tôi”, ông Vũ Minh Hoàng, Chủ tịch Công ty cổ phần BOT Bắc Giang - Lạng Sơn cho biết.