Đó là khẳng định của ông Vũ Tiến Lộc, Chủ tịch Trung tâm Trọng tài quốc tế Việt Nam, nguyên Chủ tịch Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) khi nói về vai trò của đội ngũ doanh nhân. 

Ông Vũ Tiến Lộc, Chủ tịch Trung tâm Trọng tài quốc tế Việt Nam, nguyên Chủ tịch Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI).

THẾ HỆ DOANH NHÂN CHỌN SỨ MỆNH PHỤNG SỰ

Gần 10 năm trước, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã có cuộc gặp gỡ, làm việc với đại diện cộng đồng doanh nhân tại VCCI. Hôm đó, Tổng Bí thư đã nói: "Trong lịch sử 81 năm của Đảng, lần đầu tiên, chúng ta có một nghị quyết về phát huy vai trò doanh nhân”.

Vài ngày trước cuộc gặp này, ngày 9/12/2011, Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết số 09-NQ/TW về xây dựng và phát huy vai trò của đội ngũ doanh nhân Việt Nam trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế.

Kể lại sự kiện này trong dịp kỷ niệm Ngày Doanh nhân Việt Nam, ông Vũ Tiến Lộc muốn nhắc lại câu nói của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng hôm đó để thấy rằng, sự có mặt của đội ngũ doanh nhân cùng với giai cấp công nhân, nông dân và đội ngũ trí thức trong khối Đại đoàn kết toàn dân tộc thực sự là một quá trình với nhiều trải nghiệm, cả nước mắt và vinh quang.

Thưa ông, nhìn lại 10 năm thực hiện Nghị quyết 09-NQ/TW, cộng đồng doanh nhân đang chứng kiến một vòng thăng trầm của nền kinh tế. Năm 2011 từng được gọi là 365 ngày biến động của kinh tế Việt Nam, năm 2021 này cũng là một năm nhiều mất mát?

Năm 2011, lạm phát lên tới 18,58%, thị trường bất động sản đóng băng, nợ xấu ngân hàng tăng mạnh. Năm đó, chứng khoán lao dốc, VN-Index còn 350 điểm. Hơn 50.000 doanh nghiệp đóng cửa trong năm. Đó là hậu quả của kinh tế vĩ mô bất ổn nghiêm trọng, hậu quả đầu tư công ồ ạt, kém hiệu quả, đầu tư ngoài ngành của các doanh nghiệp nhà nước những năm trước.

Nhưng đây lại là thời điểm nhiều doanh nghiệp bước vào bệ phóng.

Chỉ sau đó 2 năm, vào năm 2013, Việt Nam bắt đầu có tên trong danh sách tỷ phú đô-la của thế giới, với sự xuất hiện của tỷ phú Phạm Nhật Vượng. Đến nay, con số này đã là 6. Cùng với đó, thế hệ khởi nghiệp mới trỗi dậy cùng với sự phát triển của khoa học, công nghệ…

Năm 2011, Vingroup của doanh nhân Phạm Nhật Vượng xuất hiện với sự sáp nhập của Vincom và Vinpearl.

Năm 2011 là năm Thaco bắt đầu hợp tác với Tập đoàn Mazda Nhật Bản đầu tư xây dựng nhà máy sản xuất, lắp ráp ô tô tại Việt Nam, mở đầu cho chiến lược trở thành nhà sản xuất ô tô Mazda lớn và hiện đại nhất tại Đông Nam Á.

Đây là năm VietjetAir, với tên tuổi nữ Tổng giám đốc Nguyễn Thị Phương Thảo bắt đầu cất cánh.

Đây cũng là năm đầu tiên, TH True Milk của nữ doanh nhân Thái Hương xuất hiện trong báo cáo của ngành sữa Việt Nam với dự án chăn nuôi bò sữa và chế biến sữa tươi lên tới 1,2 tỷ USD tại Nghệ An.

Năm 2011, FLC của doanh nhân Trịnh Văn Quyết cũng chào sàn chứng khoán, mở đầu cho giai đoạn phát triển mạnh mẽ qua chiến lược mua bán - sáp nhập (M&A)...

Các doanh nghiệp, doanh nhân luôn tích cực đóng góp cho cộng đồng. Trong ảnh: Novaland hỗ trợ bà con nghèo qua các siêu thị 0 đồng. Ảnh: L.T

Và bức chân dung doanh nghiệp, doanh nhân Việt sau 10 năm…?

Đã có những nét vẽ lớn có ý nghĩa rất quan trọng.

Chúng ta đã có một lực lượng doanh nghiệp Việt Nam, gồm doanh nghiệp tư nhân lớn, mang tính dẫn dắt trong một số ngành, lĩnh vực và đông đảo doanh nghiệp nhỏ và vừa.

Nhận thức của các doanh nhân đã thay đổi rất lớn. Tôi không chỉ thấy các doanh nhân nhanh nhạy với thời cuộc, với thị trường, với thay đổi chính sách, mà còn thấy họ ngày càng nhân hậu, nhân văn hơn.

Năm ngoái, khi đợt dịch đầu tiên bùng phát, nhiều doanh nghiệp gần như bị đứt gãy hoạt động do các chuỗi sản xuất trên toàn cầu ngừng đột ngột, nhưng họ luôn chọn giữ người lao động, chứ không chọn sa thải để được hưởng các gói hỗ trợ tài chính khi đó.

Ngay trong đợt dịch thứ tư này, trong rất nhiều đề nghị, đề xuất gửi Chính phủ, tiêm vắc-xin cho người lao động liên tục được đưa ra ở hàng ưu tiên, bên cạnh các khoản đóng góp tài chính vào Quỹ vắc-xin phòng chống Covid-19... Có doanh nghiệp đã tiên phong trong đầu tư sản xuất thiết bị y tế, vắc-xin, bất chấp lỗ lãi, miễn là góp được phần bảo đảm tự chủ nguồn cung ứng vắc-xin cho đồng bào mình.

Chưa bao giờ, doanh nhân Việt đau đáu về các mô hình phát triển, về quản trị rủi ro, về sức chống chịu, về tái cấu trúc và cả về phát triển bền vững như bây giờ.

Đặc biệt, tinh thần của một xã hội gắn bó, đùm bọc được chính các doanh nhân đẩy lên cao bằng những hành động thiết thực, đi vào lòng người, thức tỉnh mọi người về một xã hội nhân văn, trách nhiệm hơn. 

Chân dung thế hệ doanh nhân mới đang được hoàn thiện từ trong khó khăn của nền kinh tế.

VÀ MỘT XÃ HỘI SẼ KHÔNG CÒN KỲ THỊ NGƯỜI GIÀU

Với ông Vũ Tiến Lộc, bức thư Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi giới công thương vào ngày 13/10/1945 là tuyên ngôn, nghị quyết đầu tiên của Đảng và Nhà nước về vai trò, sứ mệnh của đội ngũ doanh nhân trong sự nghiệp xây dựng nước nhà.

Trong thư Bác viết: “Một nền kinh tế quốc dân thịnh vượng là sự kinh doanh của các nhà doanh nghiệp thịnh vượng, nghĩa là phải có lực lượng doanh nghiệp tư nhân thịnh vượng thì đất nước này mới thịnh vượng”. 

Nhưng để sự thịnh vượng của doanh nghiệp, doanh nhân thực sự được hậu thuẫn, ghi nhận, tôn vinh cũng là một hành trình dài. Bắt đầu từ năm 1986, Đại hội lần thứ VI của Đảng khẳng định chủ trương xây dựng nền kinh tế nhiều thành phần. Năm 1999, Luật Doanh nghiệp ra đời. Năm 2004, quyết định Ngày Doanh nhân Việt Nam. Năm 2011, Đại hội XI của Đảng và Nghị quyết số 09-NQ/TW khẳng định xây dựng và phát huy vai trò của đội ngũ doanh nhân Việt Nam. Năm 2013, doanh nhân được ghi danh trong Hiến pháp. Năm 2017, Nghị quyết số10-NQ/TW khẳng định,  phát triển kinh tế tư nhân trở thành một động lực quan trọng…

Ông đã từng nói, kỳ thị doanh nhân là một thất bại của dân tộc. Điều này đã thay đổi?

Nếu nói đã hết tâm lý cứ nhìn doanh nghiệp tư nhân là thấy trục lợi thì chưa. Trên phim ảnh, hình ảnh ông chủ tư nhân, giám đốc doanh nghiệp vẫn thiên về “vai không hiền”.

Nhưng, tâm lý xã hội nhìn vào sự giàu có của các tỷ phú Việt, doanh nhân Việt không còn phán xét nặng nề như nhiều năm trước.

Tôi vẫn nhớ khi VCCI bắt đầu triển khai tôn vinh doanh nhân tiêu biểu (lần đầu tiên vào năm 2005), rất nhiều ý kiến trái chiều, thậm chí nghi ngại về sự giàu có của doanh nhân. Gần đây, vào năm 2015, khi đề nghị cần có đoàn đại diện doanh nhân tham gia diễn hành nhân kỷ niệm 70 năm Quốc khánh, vẫn có người không đồng tình vì lỡ sau này trong số đó có người bị tù tội, sai phạm gì thì sao…

Bây giờ, nhiều doanh nghiệp, doanh nhân được tôn vinh là anh hùng. Sự trân trọng dành cho những đóng góp của các doanh nghiệp, doanh nhân Việt Nam rất lớn. 

Quan điểm, đường lối mới của Đảng, Nhà nước về doanh nhân, về kinh tế tư nhân đã thúc đẩy những thay đổi lớn về cơ chế, chính sách trong môi trường kinh doanh, thúc đẩy khát vọng làm giàu chính đáng, từ đó thay đổi rất lớn cách nhìn nhận về kinh doanh, về doanh nhân và về sự giàu có.

Đặc biệt, kinh doanh thuận thiên, kinh doanh có trách nhiệm với môi trường, với cộng đồng đang trở thành xu hướng với sự chuyển dịch rất rõ trong chiến lược kinh doanh của nhiều doanh nghiệp, doanh nhân.

Trong các cuộc gặp gỡ gần đây với lãnh đạo Quốc hội, Chính phủ, các doanh nghiệp lớn của khu vực tư nhân đã có sáng kiến, kiến nghị và sẵn sàng đầu tư phát triển một số lĩnh vực và dự án công nghiệp trọng yếu có liên quan tới yêu cầu phát triển bứt phá và tự chủ của quốc gia. Có nhiều việc mà xưa nay, Nhà nước vẫn phải làm.

Nhưng thẳng thắn, không phải mọi hoạt động sản xuất, kinh doanh đều thuận lợi, thưa ông? 

Trong chiến tranh, có người đã nói, muốn biết cuộc chiến thắng hay bại, hãy nhìn vào đôi mắt của người mẹ tiễn con đi. Còn giờ, muốn biết công cuộc xây dựng đất nước, đưa đất nước sánh vai với các cường quốc năm châu thành hay bại, hãy nhìn vào thái độ của chính quyền với doanh nhân.

Tôi tin rằng, thể chế công khai, minh bạch, công bằng, công chức tận tâm, trách nhiệm với doanh nghiệp là bầu khí quyển cho đội ngũ doanh nhân phát triển lành mạnh.

Sẽ còn nhiều việc phải làm vì thể chế, pháp luật chưa đủ sáng tạo, chưa đủ sức bảo vệ cho doanh nghiệp làm ăn chân chính.

Hơn thế, nếu muốn doanh nghiệp tư nhân phát triển cạnh tranh thì hạ tầng, đặc biệt là giáo dục, đào tạo phải phát triển hoàn thiện và với chi phí thấp. Muốn có một đội ngũ doanh nhân chuyển đổi sang cơ cấu có hiệu quả hơn thì lao động phải có trình độ cao hơn. Cần đổi mới giáo dục, đào tạo để tạo ra lực lượng lao động có trình độ cao. Đó là nguồn lực quan trọng nhất để các doanh nghiệp tư nhân phát triển…

Ngay lúc này, ông mong muốn điều gì?

Tôi muốn nhắc lại câu nói của bà Hoàng Thị Minh Hồ, người đã ủng hộ Chính phủ lâm thời 5.147 lạng vàng: “Buôn bán được 10 đồng thì giữ lại 7, còn lại giúp đỡ người nghèo và làm việc phúc đức. Khi cần nuôi nền độc lập thì cống hiến tất cả!”.

Tôi muốn nhắc tới hàng ngàn doanh nghiệp đang tiên phong trong ủng hộ Chính phủ phòng, chống Covid-19 và phục hồi kinh tế. Không ít doanh nghiệp đang thua lỗ, phải vay nợ ngân hàng, nhưng vẫn tùy sức tham gia.

Chúng ta luôn có những thế hệ doanh nhân dành cho Tổ quốc cả tình yêu và máu thịt...  Chúng tôi mong xã hội trọng các doanh nhân kinh doanh có trách nhiệm như hiền tài và nguyên khí quốc gia. Mong Chính phủ coi doanh nhân là đối tác để đồng hành, chứ không phải đối tượng để quản lý và giám sát.

Hãy coi bảo vệ doanh nghiệp là bảo vệ nền kinh tế, bảo vệ sinh kế của người dân, bảo vệ nền độc lập và tự chủ của đất nước.