Kinh tế số có thể đem lại 74 tỷ USD cho Việt Nam vào năm 2030. Trong ảnh: Hội thảo “Tiềm năng kinh tế số Việt Nam”.

Nghịch lý… phù hợp

Tại Hội thảo “Tiềm năng kinh tế số Việt Nam” do Trung tâm Đổi mới sáng tạo quốc gia - NIC (Bộ Kế hoạch và Đầu tư) phối hợp với Tập đoàn Google tổ chức đầu tuần này, Báo cáo Tiềm năng kinh tế số Việt Nam của AlphaBeta đã cho biết, nếu được tận dụng tối đa, công nghệ số có thể đem lại hơn 1,733 triệu tỷ đồng (74 tỷ USD) cho Việt Nam vào năm 2030.

Cũng tại sự kiện này, các chuyên gia đã chỉ ra các rào cản đối với phát triển kinh tế số ở Việt Nam như các quy định pháp lý chưa đồng bộ, khả năng kết nối kỹ thuật số... Đặc biệt là vấn đề thiếu hụt nguồn nhân lực có kỹ năng số. Nghịch lý ở chỗ là Việt Nam sẽ thiếu hụt nguồn nhân lực có kỹ năng số, nhưng việc chuyển đối số có thể sẽ làm mất đi 1/3 số việc làm hiện có ở Việt Nam.

Ông Hoàng Nam Tiến, Chủ tịch FPT Telecom nhận định, trong vòng không quá 5-7 năm nữa, ở Việt Nam sẽ có hàng triệu người trẻ có thể sẽ mất việc làm bởi kinh tế số. Ví dụ điển hình là 70% trong tổng số 5,4 triệu lao động (gồm 2,7 triệu công nhân may, 1,7 triệu công nhân trong lĩnh vực giày da, gần 1 triệu công nhân lắp ráp điện tử) sẽ thất nghiệp trong vòng 10 năm tới.

"Lý do rất đơn giản, khi đó robot sẽ thay thế. Nếu trước Covid-19, các nhà sản xuất còn băn khoăn về việc đưa người máy về Việt Nam, thì tôi dám khẳng định rằng, ngay sau đợt dịch này, hàng loạt robot sẽ được đưa vào Việt Nam. Giá của robot sẽ giảm đi rất nhanh, từ mức khoảng 300.000 USD, giảm xuống chỉ còn khoảng 40.000 USD. Khi đó, con người sẽ không thể nào chạy đua với robot được cả về năng suất lao động và thời gian làm việc liên tục", ông Tiến nói.

Chính vì vậy, ngay từ lúc này, cùng với chuyển đổi số sâu rộng, Chính phủ, doanh nghiệp và ngay cả người lao động phải có sự chuẩn bị cho một thực tế như vậy.

Chìa khóa mở cửa nền kinh tế số

Theo ông Hoàng Nam Tiến, Chính phủ phải quan tâm đào tạo lực lượng hàng triệu lao động trẻ trong thời gian tới.

“Mục tiêu đào tạo 1 triệu công dân toàn cầu là hoàn toàn khả thi. Để làm được điều này, cần đến vai trò nòng cốt của các trường đại học và các doanh nghiệp lớn”, ông Tiến chia sẻ.

Nhóm thứ 2 là đào tạo cho những người làm chủ, bao gồm lãnh đạo các địa phương, lãnh đạo doanh nghiệp về việc sử dụng kỹ thuật số, đây là vấn đề rất cần thiết và cấp bách. Một nhóm đối tượng cũng cần phải quan tâm đào tạo kỹ năng số là trẻ em. Thực tế này đòi hỏi đất nước phải đưa phương pháp giáo dục mới.

Đồng quan điểm, ông Jacques Morisset, chuyên gia Kinh tế trưởng Ngân hàng Thế giới tại Việt Nam (WB) cho biết, để hướng tới nền kinh tế không cần tiếp xúc và trở thành nền kinh tế bậc cao, Việt Nam phải tập trung 3 ưu tiên để khai thác chuyển đổi số. Trong đó việc nâng cấp kỹ năng số cho người lao động có vai trò quan trọng nhất, bên cạnh 2 ưu tiên là khuyến khích các doanh nghiệp đổi mới sáng tạo, tăng cường khả năng tiếp cận và chất lượng thông tin.

Ông Jacques Morisset nhấn mạnh rằng, để phát triển kinh tế số thì vấn đề trụ cột là phải nâng cấp kỹ năng số cho lực lượng lao động. Trong một vài năm tới, cơ cấu thị trường lao động sẽ có nhiều thay đổi, khi công nghệ, nền tảng mới xuất hiện sẽ khiến một số ngành nghề biến mất, nhưng cũng đồng thời tạo ra các việc làm mới. Chính vì vậy, phải đào tạo nguồn nhân lực thích ứng với các công nghệ mới, đảm bảo tính linh hoạt, sẵn sàng chuyển sang các ngành nghề khác.

Trong nhóm 3 trụ cột hành động để Việt Nam nắm bắt tối đa cơ hội số của đất nước, Google cũng khuyến nghị Chính phủ cần tập trung mạnh mẽ vào việc trang bị cho nhân lực hiện tại và lực lượng lao động tương lai các kỹ năng số cần thiết để tiếp cận các cơ hội kỹ thuật số, thông qua các chương trình đào tạo kỹ năng số dành riêng cho từng lĩnh vực, tăng cường cơ hội học nghề liên quan khoa học, công nghệ, kỹ thuật...

Bình luận về các rào cản cần tháo gỡ để phát triển kinh tế số ở Việt Nam, bà Tenzin Dolma Norbhu, Giám đốc quan hệ Chính phủ và Chính sách công Đông Nam Á, Google châu Á - Thái Bình Dương cho biết, hồi năm 2019, Google có bản đánh giá và xác định 6 trở ngại của nền kinh tế số tại khu vực châu Á, trong đó có trở ngại về con người, tài năng, lòng tin, tiếp cận công nghệ và tiếp nhận kỹ thuật số. Đặc biệt, đến nay là năm 2021, vấn đề về con người vẫn đang là trở ngại lớn, điều này đặt ra bài toán về tầm quan trọng của giáo dục và đào tạo.