Hai điểm sáng của nền kinh tế Việt

Theo HSBC, Việt Nam có một hoặc hai điều đáng được hoan nghênh. Khảo sát về chỉ số PMI của tháng 8 thể hiện lĩnh vực sản xuất của Việt Nam - lĩnh vực thu hút nhiều nguồn vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài nhất - tiếp tục tăng trưởng tháng thứ chín liên tiếp trong bối cảnh một số nước châu Á và hầu hết các nền kinh tế phương Tây đang phải vật lộn để giữ trên mức có tăng trưởng. Hơn nữa, mặc dù nền kinh tế toàn cầu đang gặp rất nhiều khó khăn, nhu cầu nước ngoài đối với hàng hóa của Việt Nam vẫn khá mạnh mẽ. Tương tự như vậy, Việt Nam vẫn là điểm đến đầu tư hấp dẫn hơn bao giờ hết.  

Đặc biệt, sản xuất vẫn đang là lĩnh vực vô cùng quan trọng tại Việt Nam vì đang nhận dòng vốn FDI nhiều nhất. Trong tháng 8, chỉ số PMI của ngành sản xuất đã tăng lên 52,2 điểm từ 51,9 điểm của tháng trước. Các điều kiện hoạt động trong lĩnh vực sản xuất đã được cải thiện dựa vào những gì đạt được ở chỉ số phụ việc làm, tồn kho hàng mua. Ngay cả sản lượng, đơn đặt hàng mới và đơn hàng xuất khẩu mới cũng đã tăng tuy mức độ yếu hơn.

Xuất khẩu trong tháng tăng 8,0% so với cùng kỳ năm ngoái (từ đầu năm đến nay tăng 5,5% so với cùng kỳ) và nhập khẩu tăng 8,2% so với cùng kỳ ( từ đầu năm đến nay giảm 0,3% so với cùng kỳ). Tăng trưởng xuất nhập khẩu ở khu vực có vốn đầu tư nước ngoài có mức tăng trưởng mạnh hơn các lĩnh vực trong nước, giúp thặng dư thương mại tháng 8 gia tăng USD572,5 triệu (từ đầu năm đến nay là USD2,87 tỷ).

Nguồn vốn FDI, cũng tiếp tục chảy đều đặn vào nền kinh tế. Từ đầu năm đến tháng 8, dòng vốn FDI vào Việt Nam đã đạt USD9,8 tỷ, tăng 8,9% so với cùng kỳ năm 2015. Các lĩnh vực sản xuất và chế biến thu hút dòng vốn FDI lớn nhất chiếm 73% trong tổng số, tiếp theo là bất động sản chiếm 6% và lĩnh vực khoa học và công nghệ chiếm 4,3%.

Lạm phát, lãi suất vẫn có thể tăng

Mặc dù nhận định nền kinh tế Việt Nam có nhiều điểm sáng, song SHBC cũng cảnh báo một số điểm quan ngại, đặc biệt là lạm phát.

Việt Nam đặt ra mục tiêu kiềm chế lạm phát năm 2016 dưới 5%. Tháng 9 ghi nhận chỉ số lạm phát ở mức 3,3%. Tuy nhiên, lạm phát tăng vẫn là rủi ro tiềm ẩn trong bối cảnh thời tiết và các điều kiện thổ nhưỡng không thuận lợi có thể đẩy giá thực phẩm lên cao.  

“Lạm phát hiện tại không phải là một mối quan ngại lớn đối với Việt Nam vì vẫn được duy trì ở dưới mức mục tiêu 5%. Nhưng chúng ta cũng cần phải theo dõi sát sao chỉ số này vì áp lực giá cả đang ngày càng tăng. Lạm phát mỗi tháng đều tăng và trong tháng 9 đã đạt mức 3,3%. Trong khi đó, lạm phát cơ bản của tháng 9 cũng tăng đạt mức 1,9% so với cùng kỳ năm ngoái sau khi giảm nhẹ trong tháng 8. Giá cả thực phẩm và nhiên liệu đều tăng trong tháng 9”, HSBC khuyến cáo.

Cũng chính vì áp lực lạm phát và các khoản nợ xấu mà nhiều khả năng các nhà băng khó lòng hạ lãi suất cho vay ngay cả khi lãi suất chính sách đã giảm. “Lãi suất cho vay của các ngân hàng vẫn khá "khó chịu": các ngân hàng vẫn tiếp tục thận trọng căn cứ vào các khoản nợ xấu lại tăng trong những tháng gần đây. Về phần mình, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam đang khuyến khích các tổ chức tín dụng gia tăng cho vay nhưng cũng gợi ý rằng họ nên tập trung vào các lĩnh vực ưu tiên, bao gồm các hoạt động sản xuất kinh doanh và thương mại chứ không nên vào bất động sản”, báo cáo viết.

Câu hỏi đặt ra trong thời điểm này là liệu chính sách tài khóa có thể được sử dụng trong trường hợp cần thiết nếu như chính sách tiền tệ không thể hiện vai trò của mình?

HSBC cho rằng, khả năng này khó xảy ra do thâm hụt ngân sách đang đặt dưới tình trạng căng thẳng do chi tiêu công leo thang quá mức. Đồng thời, nguồn thu ngân sách cũng đang chịu nhiều áp lực do giá dầu giảm và việc thoái vốn Nhà nước trong các doanh nghiệp Nhà nước đang diễn ra chậm chạp.

Theo Ủy ban Giám sát Tài chính Quốc gia (NFSC), thâm hụt ngân sách đến ngày 15.8.2016 đã ở khoảng 111,5 ngàn tỷ đồng, tương đương với khoảng 44% dự toán cả năm. Tuy nhiên, áp lực về thâm hụt ngân sách có thể sẽ tăng trong những tháng còn lại khi đầu tư cơ sở hạ tầng dự kiến sẽ gia tăng sau khi một nghị quyết của Chính phủ ban hành có hiệu lực.

Mặt khác, nguồn thu ngân sách từ dầu thô và các doanh nghiệp Nhà nước (DNNN) đang giảm sút do giá nhiên liệu thấp và quá trình thoái vốn cổ phần của Nhà nước trong các DNNN diễn ra chậm

“Rõ ràng là còn nhiều thách thức nhưng nền kinh tế Việt Nam vẫn tiếp tục thể hiện rất tốt. Chính phủ đang đặt trọng tâm vào cải cách cơ cấu mà nếu được thực hiện nghiêm túc thì quá trình cải cách này sẽ đẩy mạnh tốc độ tăng trưởng của Việt Nam hơn bao giờ hết”, HSBC nhận định.

Ngoài ra, các chuyên gia nghiên cứu của SHBC cũng khuyến cáo, Việt Nam cần tiếp tục gỡ bỏ dần những hạn chế về sở hữu nước ngoài đối với các công ty niêm yết.