Mới đây, một sự việc đau lòng đã xảy ra tại một giải chạy ở Huế, khi một nữ vận động viên 53 tuổi bất ngờ tử vong trong quá trình tham gia. Sự cố này đã dấy lên cảnh báo về nguy cơ ngừng tim đột ngột (SCA) liên quan đến hoạt động thể thao, đặc biệt đối với những người không có sự chuẩn bị kỹ lưỡng về sức khỏe tim mạch trước khi tham gia các hoạt động thể lực.

Chuyên gia tim mạch cảnh báo về nguy cơ ngừng tim đột ngột khi chơi thể thao

Ngừng tim đột ngột là tình trạng tim ngừng hoạt động đột ngột do rối loạn nhịp tim, dẫn đến mất ý thức và ngừng thở. Nếu không được cấp cứu kịp thời, tình trạng này có thể dẫn đến tử vong trong vòng vài phút. Đây là một trong những nguyên nhân chính gây tử vong đột ngột ở những người tham gia thể thao, đặc biệt là những người có bệnh lý tim mạch chưa được phát hiện.

Ảnh minh họa.

Nguyên nhân ngừng tim đột ngột ở người trên 35 tuổi thường liên quan đến bệnh xơ vữa động mạch vành, tình trạng mảng bám cholesterol làm hẹp động mạch, gây cản trở dòng máu đến tim.

Ở người trẻ tuổi, các bệnh lý tim bẩm sinh hoặc di truyền như bệnh cơ tim phì đại, hẹp van động mạch chủ, và bất thường động mạch vành là những yếu tố nguy cơ hàng đầu. Ngoài ra, việc tập luyện thể thao với cường độ cao mà không có sự chuẩn bị thể lực đầy đủ cũng có thể làm tăng nguy cơ mắc phải tình trạng ngừng tim đột ngột, đặc biệt đối với những người ít vận động trước đó.

PGS-TS.Hồ Sỹ Hà, nguyên phó khoa tim mạch Bệnh viện Nhi Trung ương, cho biết, để giảm thiểu nguy cơ ngừng tim đột ngột khi tham gia thể thao, việc tầm soát sức khỏe tim mạch trước khi tham gia là rất quan trọng.

Các bước tầm soát này bao gồm: Khám lâm sàng và hỏi tiền sử bệnh lý: Đây là bước đầu tiên để đánh giá các yếu tố nguy cơ như tiền sử gia đình có bệnh tim mạch, huyết áp cao, tiểu đường, hoặc các vấn đề tim mạch khác.

Đo điện tâm đồ (ECG) và siêu âm tim: Các xét nghiệm này giúp phát hiện các bất thường nhịp tim hoặc các vấn đề liên quan đến cấu trúc của tim.

Các xét nghiệm bổ sung: Đối với những người trên 35 tuổi hoặc có các yếu tố nguy cơ cao, cần thực hiện thêm các xét nghiệm như điện tâm đồ gắng sức hoặc chụp cắt lớp động mạch vành để kiểm tra bệnh mạch vành do xơ vữa.

Những dấu hiệu như đau ngực, khó thở khi gắng sức, hồi hộp, tim đập không đều hoặc tiền sử ngất xỉu cần được chú ý đặc biệt. Nếu gặp phải các triệu chứng này, nên ngừng ngay hoạt động thể thao và tìm kiếm sự tư vấn y tế ngay lập tức. Những triệu chứng này có thể là dấu hiệu của vấn đề tim mạch tiềm ẩn cần được điều trị kịp thời.

Khi xảy ra ngừng tim đột ngột, việc cấp cứu kịp thời là yếu tố quyết định sự sống còn của bệnh nhân. Các bước cấp cứu bao gồm: Gọi cấp cứu: Liên hệ ngay với dịch vụ y tế khẩn cấp để được hỗ trợ nhanh chóng.

Hồi sinh tim phổi (CPR): Tiến hành ép ngực liên tục với tần suất 100-120 lần/phút để duy trì sự tuần hoàn máu cho não và các cơ quan quan trọng.

Sử dụng máy khử rung tim tự động (AED): Nếu có sẵn, sử dụng AED để sốc điện nhằm khôi phục nhịp tim bình thường.

Trường hợp tử vong tại giải chạy ở Huế là lời nhắc nhở quan trọng về tầm quan trọng của việc tầm soát và theo dõi sức khỏe tim mạch trước khi tham gia bất kỳ hoạt động thể thao nào.

Mỗi cá nhân nên chủ động kiểm tra sức khỏe định kỳ, lắng nghe cơ thể và không bỏ qua bất kỳ dấu hiệu bất thường nào. Điều này không chỉ giúp bảo vệ sức khỏe bản thân mà còn góp phần xây dựng một cộng đồng thể thao an toàn và lành mạnh.

Phẫu thuật xương cho bệnh nhân suy tim, suy thận

Bệnh nhân Bà L, 73 tuổi, đã phải đối mặt với một tình huống hết sức nguy hiểm khi ngã gãy xương vùng háng, trong bối cảnh nền bệnh lý phức tạp như suy thận, nhồi máu cơ tim, và suy tim. Điều này đã khiến các bác sỹ phải đối mặt với nhiều thách thức trong việc lựa chọn phương án điều trị và phẫu thuật an toàn cho bệnh nhân.

Bà L có triệu chứng mệt mỏi kéo dài từ nửa năm trước, khi bà không thể thực hiện các hoạt động gắng sức, việc đi lại trở nên khó khăn, và chỉ có thể leo vài bậc cầu thang trước khi phải dừng lại nghỉ ngơi. Tuy nhiên, bà không đi khám và nghĩ rằng đó là dấu hiệu bình thường của tuổi tác.

Một tháng trước, khi mở cửa tủ lạnh, bà trượt ngã và bị đau đớn ở vùng háng. Mặc dù không đi khám ngay, bà tự theo dõi tại nhà. Tuy nhiên, ba ngày sau, cơn đau càng trở nên nghiêm trọng, kèm theo khó thở tăng dần, khiến người nhà phải đưa bà đến bệnh viện cấp cứu.

ThS.BS.CKI Hồ Văn Duy Ân, bác sỹ điều trị cho bệnh nhân cho biết, qua phim X-quang, bà L được chẩn đoán gãy liên mấu chuyển xương đùi trái. Đây là dạng gãy xương phổ biến ở người già, thuộc nhóm gãy xương vùng háng, có thể dẫn đến các biến chứng nguy hiểm như huyết khối tĩnh mạch sâu, loét do tì đè, viêm phổi, nhiễm trùng đường tiểu do nằm lâu.

Bệnh nhân cần được phẫu thuật kết hợp xương để phục hồi chức năng sớm, giảm thiểu nguy cơ biến chứng. Tuy nhiên, việc phẫu thuật lại tiềm ẩn rủi ro lớn, bởi bà L có nhiều bệnh nền, bao gồm tăng huyết áp, đái tháo đường, rối loạn mỡ máu, suy tim (với chức năng co bóp tim còn 40%), và suy thận giai đoạn cuối. Ngoài ra, bà còn có dấu hiệu nhồi máu cơ tim cấp với các triệu chứng điển hình như đau thắt ngực và khó thở.

Để đảm bảo sự an toàn trong phẫu thuật, các bác sỹ đã tiến hành xét nghiệm máu, thử men tim, và đo điện tâm đồ để đánh giá tình trạng sức khỏe của bà. Kết quả cho thấy bệnh nhân bị nhồi máu cơ tim cấp.

ThS.BS.CKI Hồ Văn Duy Ân nhận định rằng, đối với những bệnh nhân cao tuổi có nhiều bệnh nền như bà L, phẫu thuật xương tiềm ẩn nhiều nguy cơ.

Bà có thể gặp phải tình trạng rối loạn nhịp tim, suy tim nặng hơn, hoặc nguy cơ ngưng tim trong và sau mổ. Đặc biệt, với suy thận giai đoạn cuối, việc lọc máu liên tục là cần thiết, và nguy cơ nhiễm trùng cũng rất cao. Chính vì vậy, bà L được chuyển sang khoa Nội tim mạch để điều trị ổn định tình trạng tim mạch và thận trước khi tiến hành phẫu thuật.

ThS.BS.CKII Huỳnh Thanh Kiều, Trưởng khoa Nội tim mạch 1, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM cho biết, bà L đã mắc bệnh thận mạn giai đoạn 4 và theo dõi điều trị từ gần hai năm nay.

Khi nhập viện, bệnh nhân gặp phải tình trạng nhồi máu cơ tim cấp và suy tim nặng, khiến tình trạng suy thận cũng trở nên trầm trọng hơn. Vì vậy, phác đồ điều trị bao gồm lọc máu, cải thiện chức năng thận, truyền máu và dinh dưỡng hỗ trợ đã được triển khai.

Sau hai tuần điều trị, tình trạng sức khỏe của bà L đã được cải thiện đáng kể, đủ điều kiện để phẫu thuật. Các bác sỹ đã bàn bạc và lựa chọn phương pháp phẫu thuật tối ưu, rút ngắn tối đa thời gian mổ để giảm nguy cơ biến chứng.

Ê kíp bác sỹ thực hiện phẫu thuật kết hợp xương bằng đinh nội tủy PFNA (Proximal Femoral Nail Antirotation). Đây là loại đinh thiết kế đặc biệt giúp tăng cường nén ép ổ gãy, đồng thời giảm thiểu nguy cơ di lệch và phù hợp cho các trường hợp loãng xương như bà L.

Ca phẫu thuật được thực hiện trong vòng 30 phút và rất thành công. Bệnh nhân được theo dõi chặt chẽ sau mổ, ngừa biến chứng huyết khối bằng thuốc chống đông, đồng thời tiếp tục lọc máu để cải thiện tình trạng thận.

Kỹ thuật mổ xâm lấn tối thiểu, với kích thước vết mổ chưa đến 5 cm, giúp giảm đau sau mổ, ít chảy máu và rút ngắn thời gian hồi phục. Một tuần sau phẫu thuật, bà L đã hết khó thở, ăn uống tốt, và được bắt đầu tập vật lý trị liệu để phục hồi chức năng vận động.

Một tháng sau khi nhập viện, bà L đã có thể về nhà với chức năng tim đã ổn định và có thể đi lại khi có người dìu hoặc dùng nạng. Dự kiến, sau ba tháng, bà sẽ có thể đi lại chủ động. Tuy nhiên, bà vẫn cần chạy thận định kỳ và tiếp tục điều trị nội khoa để kiểm soát bệnh tim mạch.

Các bác sỹ khuyến cáo rằng người lớn tuổi cần chủ động khám sức khỏe định kỳ và không nên chủ quan khi gặp phải các triệu chứng như mệt mỏi, khó thở, hụt hơi, hay chán ăn. Việc phát hiện sớm và điều trị kịp thời có thể giúp kiểm soát tốt các bệnh lý nền, giảm thiểu nguy cơ biến chứng nghiêm trọng như trường hợp của bà L.

Kỹ thuật mới nâng cao chất lượng sống cho người bệnh suy thận mạn giai đoạn cuối

Can thiệp tái thông tổn thương hẹp, tắc cầu nối động tĩnh mạch (AVF) đang trở thành một kỹ thuật quan trọng giúp nâng cao chất lượng sống cho người bệnh suy thận mạn giai đoạn cuối đang chạy thận chu kỳ. Kỹ thuật này không chỉ giúp cải thiện lưu lượng máu mà còn giảm thiểu nguy cơ phải phẫu thuật lại và kéo dài tuổi thọ của cầu nối AVF.

Cầu nối AVF là một kỹ thuật phẫu thuật quan trọng cho người bệnh suy thận mạn giai đoạn cuối. Nó là cầu nối giữa động mạch và tĩnh mạch, tạo ra một đường dẫn máu ổn định giúp quá trình lọc máu qua thận nhân tạo diễn ra hiệu quả. Tuy nhiên, trong quá trình sử dụng, cầu nối AVF có thể gặp phải các vấn đề như hẹp, phồng, nhiễm trùng, hoặc vỡ, ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả lọc máu.

Ví dụ, bệnh nhân L.T.T (36 tuổi, Yên Bái) bị suy thận mãn trong 4 năm và đã được tạo cầu nối AVF tại cánh tay trái. Chị gặp tình trạng sưng và đau nhức vùng cầu nối, ảnh hưởng đến hiệu quả lọc máu. Khi đến khám tại Bệnh viện E, các bác sỹ phát hiện huyết khối gây tắc hoàn toàn tĩnh mạch cánh tay trái, do đó bệnh nhân được chỉ định nong bóng tái thông dòng chảy.

Tương tự, bệnh nhân M.T.D (53 tuổi, Lào Cai), đã chạy thận nhân tạo suốt 10 năm, cũng gặp tình trạng sưng đau tay trái sau lọc máu. Siêu âm phát hiện cầu nối AVF bị hẹp tĩnh mạch, và chị cũng được chỉ định phương pháp nong bóng để tái thông dòng chảy.

Theo Thạc sỹ, bác sỹ Nguyễn Hoàng Nam, Phó khoa Phẫu thuật tim mạch và lồng ngực, Trung tâm Tim mạch, Bệnh viện E, kỹ thuật nong bóng tái thông mạch là một phương pháp xâm lấn tối thiểu giúp điều trị hẹp cầu nối AVF. Phương pháp này sử dụng một bóng nong mạch hoặc stent để mở rộng vị trí bị hẹp, giúp tái thông dòng máu và duy trì hiệu quả lọc máu cho bệnh nhân.

Ưu điểm của phương pháp này là giúp người bệnh duy trì liệu trình chạy thận ổn định mà không cần phải trải qua phẫu thuật lớn, giảm nguy cơ biến chứng, thời gian hồi phục nhanh chóng, và giảm gánh nặng tài chính cho người bệnh. Kỹ thuật này không chỉ kéo dài tuổi thọ của cầu nối mà còn giúp giảm thiểu khả năng phải tạo cầu nối mới.

Cải thiện lưu lượng máu: Can thiệp tái thông giúp phục hồi lưu lượng máu qua cầu nối, duy trì hiệu quả lọc máu không bị gián đoạn.

Giảm chi phí và phẫu thuật: Phương pháp này giúp tránh các can thiệp phẫu thuật phức tạp, giảm thời gian nằm viện và gánh nặng tài chính cho người bệnh.

Hạn chế biến chứng: Việc theo dõi và can thiệp sớm giúp hạn chế các biến chứng như tắc nghẽn, nhiễm trùng và tăng tuổi thọ của cầu nối AVF.

Các bác sỹ khuyến cáo rằng người bệnh suy thận mạn giai đoạn cuối và có cầu nối AVF cần được chăm sóc và theo dõi định kỳ. Việc kiểm tra sức khỏe định kỳ sẽ giúp phát hiện sớm các biến chứng của cầu nối AVF, từ đó có thể can thiệp kịp thời, giúp nâng cao chất lượng cuộc sống của bệnh nhân.

Việc áp dụng kỹ thuật can thiệp tái thông cầu nối AVF không chỉ giúp bảo vệ sức khỏe của người bệnh mà còn đóng góp quan trọng trong việc giảm bớt gánh nặng điều trị lâu dài cho bệnh nhân suy thận mạn.

Ô nhiễm không khí nguy hại thế nào với trẻ em

Hàng loạt nghiên cứu gần đây đã chỉ ra mối liên hệ giữa ô nhiễm không khí và các vấn đề sức khỏe tâm thần, đặc biệt là ở trẻ em. Các hạt mịn trong không khí không chỉ gây hại cho sức khỏe thể chất mà còn có tác động tiêu cực đến sự phát triển thần kinh và sức khỏe tâm lý của trẻ nhỏ.

Các vấn đề như trầm cảm, lo âu và rối loạn tăng động giảm chú ý (ADHD) đang gia tăng, và ô nhiễm không khí đang trở thành một yếu tố nguy cơ quan trọng.

Một nghiên cứu tại Trung Quốc đã phân tích dữ liệu của hơn 164.000 học sinh, chỉ ra rằng mỗi sự gia tăng 10 microgam PM2.5 (bụi mịn có kích thước dưới 2.5 micromet) trong không khí sẽ làm tăng khả năng mắc ADHD ở trẻ em lên tới 1,65 lần.

Đây là một bằng chứng mạnh mẽ cho thấy ô nhiễm không khí không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe thể chất mà còn là yếu tố tác động trực tiếp đến sức khỏe tâm thần của trẻ em.

Tại Vương quốc Anh, Báo cáo Sức khỏe Tâm thần Trẻ em và Thanh thiếu niên năm 2019 của Viện Thống kê Quốc gia cho thấy tỷ lệ mắc các rối loạn tâm thần ở lứa tuổi từ 5 đến 15 đã tăng từ 9,7% lên 11,2% trong suốt một thập kỷ qua.

Thế giới cũng không nằm ngoài mối đe dọa này. Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) cảnh báo rằng hơn 20% thanh thiếu niên trên toàn cầu mắc các rối loạn tâm thần, và một nửa trong số này bắt đầu trước 14 tuổi. Tuy nhiên, nhiều trường hợp không được phát hiện và điều trị kịp thời, điều này càng khiến vấn đề trở nên nghiêm trọng.

Ô nhiễm không khí không chỉ ảnh hưởng đến trẻ em, mà còn là yếu tố gia tăng nguy cơ mắc các bệnh về tâm thần ở người lớn. Các chất ô nhiễm như PM2.5, NO2, O3 có thể làm tăng tỷ lệ mắc lo âu và trầm cảm, hai rối loạn tâm thần phổ biến hiện nay.

Nghiên cứu đã chứng minh mối liên hệ giữa ô nhiễm không khí và sự gia tăng các bệnh lý tâm thần ở cộng đồng, đặc biệt trong bối cảnh đại dịch Covid-19, khi tỷ lệ mắc các bệnh lo âu và trầm cảm trên toàn cầu tăng cao.

Không chỉ ảnh hưởng trực tiếp đến trẻ em, ô nhiễm không khí còn tác động đến sự phát triển thần kinh của trẻ, đặc biệt là khi mẹ tiếp xúc với ô nhiễm trong suốt thời kỳ mang thai.

Những trẻ em sống ở khu vực có mức ô nhiễm giao thông cao thường gặp phải sự suy giảm về phát triển nhận thức và hành vi. Trẻ em từ 7-12 tuổi, những đối tượng dễ bị ảnh hưởng, có thể gặp phải các vấn đề về trí nhớ, sự chú ý và hành vi do tiếp xúc lâu dài với ô nhiễm không khí.

Chắc chắn, không ai muốn con mình phải đối mặt với các vấn đề sức khỏe tâm thần do ô nhiễm không khí. Tuy nhiên, ô nhiễm là một thực tế không thể tránh khỏi ở nhiều khu vực đô thị. Vì vậy, việc theo dõi chất lượng không khí hàng ngày là rất quan trọng để có thể chủ động bảo vệ con trẻ.

Để giảm thiểu tác động của ô nhiễm không khí đối với sức khỏe tâm thần của trẻ, theo ThS. Trần Quốc Việt, Khoa Tim mạch, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh Hà Nội, cha mẹ có thể áp dụng một số biện pháp sau:

Theo dõi chất lượng không khí: Các ứng dụng như Plume, IQAir hoặc các trang web chính thức có thể cung cấp thông tin về chất lượng không khí. Phụ huynh có thể tham khảo để điều chỉnh kế hoạch sinh hoạt cho gia đình.

Hạn chế hoạt động ngoài trời khi không khí xấu: Khi chất lượng không khí xuống thấp, phụ huynh nên hạn chế cho trẻ tham gia các hoạt động ngoài trời, đặc biệt là những hoạt động thể chất gắng sức.

Sử dụng khẩu trang: Khẩu trang đạt chuẩn như KF94 hoặc KN95 có thể giúp bảo vệ trẻ khỏi hít phải các hạt bụi mịn. Tuy nhiên, cần lưu ý rằng trẻ dưới 5 tuổi không nên đeo khẩu trang vì có thể gây khó khăn trong việc thở.

Bảo vệ sức khỏe trong nhà: Đảm bảo thông gió tốt khi nấu ăn, sử dụng nhiên liệu sạch và tránh khói thuốc là những cách giúp giảm thiểu ô nhiễm không khí trong nhà. Bên cạnh đó, giảm thiểu sử dụng các sản phẩm hóa chất gây ô nhiễm như sơn, chất tẩy rửa cũng là một biện pháp quan trọng.

Tạo môi trường sống lành mạnh: Khuyến khích trẻ tham gia các hoạt động thể thao ngoài trời, duy trì giấc ngủ đủ và chế độ dinh dưỡng cân bằng. Các yếu tố này sẽ giúp cải thiện sức khỏe tinh thần của trẻ và bảo vệ chúng khỏi những tác động tiêu cực của ô nhiễm.

Can thiệp kịp thời khi phát hiện các dấu hiệu tâm lý: Phụ huynh cần hiểu rõ các triệu chứng của lo âu và trầm cảm để phát hiện sớm và có biện pháp can thiệp kịp thời. Tham gia các hoạt động thể thao, thực hiện các bài tập thở sâu, và duy trì mối quan hệ gia đình, bạn bè là những cách giúp giảm bớt căng thẳng và nâng cao sức khỏe tinh thần.