Thời gian gần đây xảy ra nhiều vụ ngộ độc thực phẩm do sử dụng thực phẩm không rõ nguồn gốc, do chế biến, bảo quản chưa đảm bảo vệ sinh an toàn. Bên cạnh đó, nguyên nhân ngộ độc còn do nhiễm vi sinh vật (vi khuẩn, virus...) hoặc độc tố một số loại nấm, cóc, cá nóc; thực phẩm bị nhiễm hóa chất...

Trong điều kiện thời tiết nắng nóng, nhiệt độ môi trường cao hiện tại chuyên gia lưu ý người dân nên cẩn trọng hơn trong việc bảo quản, chế biến thực phẩm và ăn uống.

Đặc biệt, trong điều kiện thời tiết nắng nóng, nhiệt độ môi trường cao như hiện tại, Ths. Huỳnh Hoài Phương, Trung tâm Nội soi và Phẫu thuật nội soi tiêu hóa, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh lưu ý người dân nên cẩn trọng hơn trong việc bảo quản, chế biến thực phẩm và ăn uống. 

Bởi nhiệt độ cao là điều kiện thuận lợi cho các vi khuẩn, nấm mốc và nhiều tác nhân gây hại khác sinh sôi và phát triển nhanh chóng. Các trường hợp tiêu chảy, rối loạn tiêu hóa, ngộ độc thực phẩm thường do vi khuẩn Salmonella, Botulinum, E. Coli, Campylobacter, Listeria... gây ra.

Trời nóng còn làm cho thức ăn nhanh hỏng, dễ bị ôi thiu nếu không được bảo quản đúng cách. Ở khoảng 32-43 độ C, vi khuẩn phát triển nhanh nhất, có thể nhân đôi chỉ sau 20 phút.

Vừa qua, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh tiếp nhận các trường hợp rối loạn tiêu hóa, ngộ độc thực phẩm. Theo bác sĩ Hoài Phương, nguy cơ bị ôi thiu hoặc vi khuẩn gây bệnh xâm nhập rất cao ở các loại thực phẩm có nguồn gốc động vật, có nhiều dầu, đạm như thịt, cá, hải sản, sữa... 

Ngộ độc cũng thường xảy ra khi ăn thực phẩm chưa được nấu chín hoặc còn tái như rau quả sống, sushi, nem chua... Bác sĩ cũng khuyên mọi người lưu ý khi dùng thực phẩm bảo quản trong hộp, chai, lọ đóng kín như dưa cải muối chua; thịt, cá đóng hộp... vì có nguy cơ xảy ra ngộ độc do vi khuẩn kỵ khí Clostridium botulinum. 

Chuyên gia cũng khuyến cáo người dân không nên ăn tiết canh lợn, gà, vịt... vì chứa rất nhiều vi khuẩn, ký sinh trùng như liên cầu lợn, giun sán. Những món ăn này không có tác dụng bổ máu, giải nhiệt trong mùa nóng như nhiều người lầm tưởng.

Bên cạnh đó, nhiệt độ tăng cao cũng khiến cho hệ miễn dịch của cơ thể dễ bị suy giảm, nhất là ở trẻ nhỏ, người lớn tuổi. Khi tiếp xúc với các độc tố của vi khuẩn trong thực phẩm, cơ thể sẽ giảm khả năng chống cự hơn.

Ngộ độc thường xảy ra sau khi ăn thực phẩm nhiễm độc vài phút, vài giờ hoặc vài ngày. Tùy theo tác nhân gây độc tố mà các triệu chứng ở dạ dày, ruột, thần kinh... có thể khác nhau. Người có các dấu hiệu như sốt, nôn, tiêu chảy, đau quặn bụng cần đến cơ sở y tế thăm khám.

Tiêu chảy kéo dài, tiêu ra máu, mất nước, trụy tim mạch, sốc nhiễm khuẩn... là những biểu hiện khi ngộ độc thực phẩm diễn tiến nặng. Nếu không được điều trị kịp thời, người bệnh cũng có nguy cơ tử vong.

Khi người bệnh có dấu hiệu và triệu chứng giống như ngộ độc thực phẩm cần đến bệnh viện ngay. Từ đó, các bác sĩ thăm khám và điều trị kịp thời, tránh nhiễm trùng nhiễm độc nặng và loại trừ các tình huống nguy hiểm cấp cứu như viêm ruột thừa cấp hay những tình trạng bụng ngoại khoa khác.

Để phòng tránh ngộ độc chuyên gia khuyến cáo người tiêu dùng nên chọn mua thực phẩm còn tươi mới, có nhãn mác, được kiểm tra chất lượng. Khâu chế biến, bảo quản thực phẩm cần đảm bảo vệ sinh. Nấu chín thức ăn, nước uống là cách để các vi khuẩn, virus bị tiêu diệt.

Thức ăn được nấu chín có thể để ở nhiệt độ phòng và nên ăn trong thời gian 2 giờ. Tuy nhiên, trong thời tiết nóng bức thì thời gian để thức ăn ngoài môi trường không nên kéo dài như trên, mà nên dùng ngay. 

Nếu chưa sử dụng, cần bảo quản trong ngăn mát tủ lạnh dưới 5 độ C. Trời càng nóng, thực phẩm càng dễ biến chất, hư hỏng, nhất là ở nhiệt độ từ 40-60 độ C. Do đó, để tránh ngộ độc thực phẩm vào mùa hè, mọi người nên nấu vừa đủ ăn, ăn thực phẩm sau khi chế biến dưới 2 giờ.

Khi nhiệt độ tăng cao, các loại rau củ quả, thịt cá dễ hư hỏng nên tránh để trong môi trường phòng quá lâu (khoảng một ngày) vì chúng mau héo úa, biến chất. Sau khi mua rau củ quả về, gia đình nên rửa sạch, cho vào ngăn mát của tủ lạnh, dùng trong khoảng 3 ngày đến một tuần.

Tuy nhiên, cũng tùy từng rau củ quả, không phải loại nào cũng cần bảo quản trong tủ lạnh. Ví dụ hành tây, khoai tây... dễ bị thối, giảm hương vị, độ ngon khi bảo quản trong tủ lạnh. Với các thực phẩm này, nên giữ ở nơi mát mẻ trong gian bếp, ít ánh sáng, không quá 3 ngày.

Các loại thịt, cá, khi mua về, tốt nhất nên rửa sạch ngay và cho vào ngăn đông lạnh hoặc đông mềm, không để ở nhiệt độ phòng. Thời gian dùng tối đa là 3-5 ngày.

Những ngày nắng nóng, việc rã đông thực phẩm ở nhiệt độ phòng có thể làm tăng nguy cơ nhiễm khuẩn. Cách tốt nhất là rã đông trong ngăn mát tủ lạnh.

Bên cạnh đó, mọi người cần rửa tay sạch sẽ bằng xà phòng, dung dịch sát khuẩn trước khi chế biến, trước khi ăn, sau khi đi vệ sinh... Các thức ăn thừa không nên hâm đi hâm lại nhiều lần. Khi ra ngoài dùng bữa, gia đình nên chọn các quán đảm bảo vệ sinh, hạn chế các nơi vỉa hè, lòng đường, có nhiều xe cộ qua lại...

Ngoài ra, cần tăng cường hệ miễn dịch cho cơ thể bằng cách ăn uống lành mạnh; tập thể dục đều đặn, ngủ đủ giấc; không hút thuốc lá, hạn chế uống rượu bia...

Về phía Bộ Y tế, lý giải nguyên nhân ngộ độc thực phẩm thường tăng vào mùa hè, ông Nguyễn Thanh Phong, Cục trưởng Cục An toàn thực phẩm, Bộ Y tế cho hay, mùa hè, với thời tiết nóng và ẩm, thiếu nước sạch, trang thiết bị bảo quản không đầy đủ, không bảo đảm vệ sinh, chế biến thức ăn không gia nhiệt kỹ, nấu xong không ăn ngay hoặc không đun lại sau khi bảo quản thức ăn quá 2 giờ thì nguy cơ ngộ độc thực phẩm rất cao. Nhất là thức ăn được chế biến có nguồn gốc động vật và các loại thực phẩm có nhiều dầu, đạm như thịt, cá, hải sản, sữa…

Bên cạnh đó, thời tiết nóng và ẩm của mùa hè làm gia tăng nguy cơ ô nhiễm môi trường, ô nhiễm do rác thải, nước thải và sự phát triển mạnh của côn trùng truyền bệnh… là vấn đề đáng lo ngại về sức khỏe đối với một bộ phận không nhỏ người tiêu dùng có thói quen sử dụng thức ăn đường phố, thực phẩm chín ở những cửa hàng kinh doanh dịch vụ ăn uống.

Ngoài ra, việc không bảo đảm an toàn thực phẩm trong sản xuất, kinh doanh, tiêu dùng thực phẩm đang trở thành nguy cơ cao gây ngộ độc thực phẩm, bệnh truyền qua thực phẩm cho cộng đồng.

Ông Phong cho hay, theo kết quả điều tra của Cục An toàn thực phẩm, kiến thức của những người sản xuất, kinh doanh, chế biến và tiêu dùng thực phẩm đang được nâng cao đáng kể, nhưng việc thực hành đúng về an toàn thực phẩm còn khá hạn chế.

Thói quen đơn giản trong việc lựa chọn nguyên liệu thực phẩm, biện pháp chế biến, che đậy, bảo quản thực phẩm sau chế biến… tại các đám cưới/giỗ; chưa tuân thủ các quy định bảo đảm an toàn thực phẩm tại các bếp ăn tập thể;

Kinh doanh thức ăn đường phố ở địa điểm ô nhiễm; sử dụng thực phẩm không rõ nguồn gốc, nguyên liệu thực phẩm bị ô nhiễm… sẽ gia tăng nguy cơ xảy ra ngộ độc, bệnh truyền qua thực phẩm và các sự cố ảnh hưởng đến sức khỏe cộng đồng.