Minh bạch là nguyên tắc số một

Công ty Happy Trees, đơn vị phân phối độc quyền sản phẩm cà trái cây (hình dáng giống cà chua bi nhưng có vị ngọt, giống nhập khẩu từ Nhật Bản) đưa ra lời đề nghị đầu tư 2,9 tỷ đồng cho 19% cổ phần trong một chương trình truyền hình.

Với mong muốn mang đến cho người tiêu dùng sản phẩm cà trái cây sạch theo đúng nghĩa, dự án đầy triển vọng của Happy Trees ngay lập tức thu hút sự quan tâm của các nhà đầu tư. Tuy nhiên, qua quá trình hỏi - đáp, các thông tin mà đội ngũ vận hành cung cấp với hàng loạt yếu tố không minh bạch trong nội bộ là lý do khiến dự án chưa thuyết phục được các nhà đầu tư “xuống tiền”.

Minh bạch thông tin luôn là điều cần thiết đối với mọi doanh nghiệp, kể cả các dự án khởi nghiệp như Happy Trees.

Theo lời giới thiệu của Huỳnh Minh Tuấn, Sáng lập kiêm Giám đốc điều hành Happy Trees, Phạm Thị Xuân Thủy là cổ đông sáng lập và phụ trách mảng sản xuất của Công ty. Cả hai người đã trả lời được các câu hỏi liên quan đến doanh thu 3 tháng tháng gần nhất, tỷ suất lợi nhuận và giá bán lẻ thương phẩm. Tuy nhiên, điều đáng nói là, Thủy không biết bản thân mình có 19% cổ phần.

“Từ trước đến nay, hai anh em mình làm việc đâu có sự rõ ràng nào”, câu nói này của Thủy với Minh Tuấn khiến nhiều người giật mình.

Ông Doanh Nguyễn, Sáng lập StartupLaw nhận xét: “Mô hình hợp tác của các đồng sáng lập không minh bạch và không cân bằng”. Theo phân tích của ông Doanh Nguyễn, Xuân Thuỷ là chủ sở hữu ý tưởng, công nghệ và mô hình trồng cà trái cây, là nhân tố chính của mô hình này, nhưng lại không trả lời được các câu hỏi của nhà đầu tư về phần vốn góp của mình. Còn Tuấn, với tư cách là người điều hành dự án, nhưng chưa thể đưa ra một câu trả lời chính xác và thoả đáng cho các câu hỏi vô cùng căn bản như: mô hình nhà kính trồng cà chua là của Xuân Thuỷ hay của Happy Trees? Tỷ lệ sở hữu của Thuỷ trong Happy Trees?...

Sự thiếu minh bạch này còn thể hiện ở việc không rạch ròi quyền sở hữu của các bên liên quan. Happy Trees gọi vốn đầu tư dựa trên một sản phẩm mới rất có triển vọng là cà trái cây, nhưng chính công ty này lại không sở hữu sản phẩm hay công nghệ để tạo ra sản phẩm, mà chỉ mua lại rồi bán.

“Happy Trees chỉ là đối tác thu mua độc quyền, chứ không sở hữu giá trị, sản phẩm cốt lõi của mô hình. Theo tôi, Thuỷ nắm giữ phần cốt lỗi của mô hình, nhưng chỉ sở hữu 19% cổ phần, còn Tuấn phụ trách mảng thương mại lại sở hữu tới 71% cổ phần là chưa hợp lý, nên khó duy trì một thế cân bằng”, Doanh Nguyễn chia sẻ.

Theo các doanh nhân, trong hợp tác kinh doanh, cần tách biệt mối quan hệ cá nhân và công việc. Minh bạch phải là nguyên tắc số một trong bất kỳ sự hợp tác nào. Khi không tạo lập và duy trì được sự minh bạch, sẽ dẫn đến những sự nghi ngờ và không thể có niềm tin.

Đam mê là chưa đủ

Minh bạch thông tin và rõ ràng trong các thỏa thuận là điều cần thiết đối với mọi doanh nghiệp, kể cả trong phạm vi các công ty quy mô nhỏ hay các dự án khởi nghiệp.

Trở lại với dự án của Happy Trees, theo các nhà đầu tư, Happy Trees cần phải tính toán rõ chi phí đầu vào, kinh phí sản xuất và giá bán để có lãi, nghĩa là, phải làm chủ cách tính giá vốn hàng hóa. Tuy nhiên, trong trường hợp này, dường như Xuân Thủy chỉ giữ vai trò tạo ra sản phẩm, còn việc quyết định giá thành thuộc về Happy Trees. 

Ông Đỗ Hòa, Giám đốc Công ty tư vấn Tinh hoa Quản trị, cựu CEO của Trung Nguyên, Kềm Nghĩa... chia sẻ, nhiều bạn trẻ khởi nghiệp “máy móc” khi cho rằng, kinh doanh thì phải đam mê, để rồi chỉ biết cắm cúi làm. Trong kinh doanh, đam mê là cần, nhưng chưa đủ, những người thành công đều phải có tư duy kinh doanh.

Theo ông Đỗ Hòa, người làm kinh doanh không chỉ giải bài toán chi phí trong mỗi tháng, mà còn phải suy tính kỹ càng về việc cần huy động bao nhiêu vốn, từ nguồn nào, lãi suất ra sao... Đó chính là kế hoạch tài chính. “Các nhà đầu tư muốn nhìn thấy tương lai của doanh nghiệp, thì mới quyết định nên đầu tư hay không”, ông Đỗ Hòa nói.

Trao đổi với phóng viên Báo Đầu tư, Xuân Thủy thừa nhận, cô còn thiếu kinh nghiệm về quản trị, đặc biệt về tài chính và xây dựng thương hiệu; quá tập trung phát triển sản xuất và chưa đánh giá hết tầm quan trọng của việc quản lý tài chính cũng như minh bạch trong quan hệ hợp tác.

Thất bại trong gọi vốn đầu tư đối với dự án cà trái cây của Happy Trees là bài học quý giá đối với Thủy và các sáng lập viên về vấn đề quản trị minh bạch. Sẽ không có nhà đầu tư nào chấp nhận “móc hầu bao” cho một dự án mà họ thấy những “cái bẫy" đang hiện diện. Nói như ông Đỗ Hòa, phải xem minh bạch là chuyện “mất lòng trước nhưng được lòng sau”, nếu không minh bạch, khi kinh doanh thua lỗ sẽ nảy sinh tranh cãi, thậm chí, khi lãi nhiều cũng nảy sinh nghi ngờ.