Hiện nay, khoảng 70 - 80% lượng hàng hóa xuất nhập khẩu của vùng Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) phải vận chuyển đến cụm cảng TP.HCM, Đông Nam Bộ, làm tăng chi phí vận chuyển mỗi tấn hàng từ 6 - 8 USD, mất nhiều thời gian, ảnh hưởng chất lượng hàng hóa, giảm sức cạnh tranh với hàng hóa cùng loại của các nước trên thị trường thế giới.

Ông Hồ Quốc Lực, Chủ tịch HĐQT Công ty CP Thực phẩm Sao Ta, tỉnh Sóc Trăng (doanh nghiệp chế biến xuất khẩu tôm hàng năm đạt kim ngạch khoảng 250 triệu USD) bày tỏ: “Hơn 27 năm qua, chúng tôi phải vận chuyển hàng hóa xuất khẩu tới các cảng thuộc TP.HCM và tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu. Cung đường khá xa, phí vận chuyển hai chiều khoảng 1.000 USD/chuyến. Nhưng điều đáng ngại là quãng đường xa đó tiềm ẩn nhiều rủi ro như kẹt xe, sự cố giao thông khác... có thể làm hàng không tới cảng kịp thời, sẽ gây thiệt hại cho hoạt động chung. Do vậy, khi nghe quy hoạch cảng nước sâu tại Trần Đề chúng tôi hết sức vui mừng”.

Vị trí bến cảng Trần Đề trong Vùng Đồng bằng sông Cửu Long

Tại Hội thảo về đầu tư cảng biển Trần Đề tổ chức sáng ngày 7/8/2023 tại Sóc Trăng, các đại biểu đều có chung quan điểm, để tháo gỡ nút thắt trong hoạt động vận tải hàng hóa xuất nhập khẩu, mà trọng tâm là giảm dần chi phí logistics của vùng ĐBSCL, việc đầu tư bến cảng Trần Đề cho tàu biển trọng tải lớn để làm hàng xuất nhập khẩu trực tiếp cho toàn vùng ĐBSCL là cấp thiết.

Việc đầu tư cảng Trần Đề còn mở ra cơ hội thu hút đầu tư, chuyển dịch cơ cấu kinh tế, tạo động lực phát triển cho các địa phương trong Vùng.

Nghị quyết số 13-NQ/TW ngày 2/4/2022 của Bộ Chính trị và Nghị quyết số 78/NQ-CP ngày 18/6/2022 của Chính phủ về phương hướng phát triển kinh tế - xã hội và bảo đảm quốc phòng, an ninh vùng ĐBSCL xác định rõ đến năm 2030 phát triển cảng Trần Đề thành cảng đặc biệt và cửa ngõ Vùng.

Thủ tướng Chính phủ đã có Quyết định số 886/QĐ-TTg ngày 24/7/2023 phê duyệt Kế hoạch, chính sách, giải pháp và nguồn lực thực hiện Quy hoạch tổng thể phát triển hệ thống cảng biển Việt Nam. Theo đó, xác định một trong những nhiệm vụ phát triển kết cấu hạ tầng hàng hải là kêu gọi đầu tư Khu bến cảng Trần Đề - Sóc Trăng giai đoạn khởi động với nhu cầu vốn 50.000 tỷ đồng.

Với những định hướng và chủ trương nêu trên, đã khẳng định các cơ sở chính trị và pháp lý quan trọng để hình thành cảng biển Trần Đề với vai trò là cảng cửa ngõ cho vùng ĐBSCL.

Quy mô cảng được hoạch định trong các quy hoạch đã tính toán phù hợp với vai trò chức năng là cảng cửa ngõ làm hàng xuất nhập khẩu trực tiếp vùng ĐBSCL, tiếp chuyển hàng hóa xuất nhập khẩu cho Campuchia và các nước tiểu vùng sông Mekong theo các tuyến đường thủy nội địa và kết hợp trung chuyển (chuyển tải) than nhập khẩu cho các trung tâm điện lực ĐBSCL.

Năng lực thông qua bến cảng ngoài khơi đến năm 2030 đạt khoảng 30-35 triệu tấn/năm, định hướng phát triển với công suất có thể đạt 80 đến 100 triệu tấn/năm; tổng vốn thực hiện giai đoạn 1 ước tính khoảng 51.000 tỷ đồng với nguồn vốn đầu tư chủ yếu được thực hiện trên cơ sở huy động các nguồn lực xã hội.

Tuy nhiên, các đại biểu cho rằng, bên cạnh những lợi thế trong phát triển cảng Trần Đề thì chi phí cho việc đầu tư cảng này tương đối lớn, thời gian hoàn vốn lâu nên cần phải có chính sách ưu đãi để thu hút các nhà đầu tư tiềm năng đầu tư vào cảng.

Ông Thi Ha, đại diện Công ty Nippon Koei (Nhật Bản) đánh giá cao lợi đầu tư cảng Trần Đề. Tuy nhiên, theo ông, để phát triển cảng Trần Đề, cần xây dựng hai khu cảng (cảng ngoài khơi và cảng phía bờ) cùng với công trình cầu kết nối hai khu cảng này 18 km. Do đó, yêu cầu đầu tư khu vực tư nhân rất lớn, trong khi khối lượng hàng hóa dự kiến chưa đủ lớn so với các cảng chính khác. Vì thế, vấn đề cần đặt ra ở đây là làm thế nào để thu hút đầu tư từ khu vực tư nhân vào cảng Trần Đề.

Từ đó, ông Thi Ha khuyến nghị, Trung ương hỗ trợ đầu tư thêm một số một số hạng mục như công trình cầu kết nối giữa hai khu cảng để giảm bớt gánh nặng đầu tư cho khu vực tư nhân…

Đây cũng là ý kiến của ông Nguyễn Anh Tuấn, Phó tổng giám đốc Tập đoàn T&T. Ông Tuấn đề xuất Chính phủ xem xét hỗ trợ vốn đầu tư cầu dẫn 18 km để hoàn thiện cơ sở hạ tầng cảng Trần Đề. Bởi đây là đường giao thông dùng chung cho cả hệ thống cảng nên việc sử dụng ngân sách nhà nước sẽ khả thi, dễ quản lý, mang lại hiệu quả đầu tư cũng như giảm đi phần nào áp lực đối với nguồn vốn đầu tư tư nhân.

Bên cạnh đó, ông Tuấn cũng đề xuất áp dụng chính sách ưu đãi thuế và các ưu đãi khác đối với các hoạt động liên quan đến cảng và các dịch vụ hậu cần. Theo ông, điều này sẽ giúp tăng sức cạnh tranh của cảng Trần Đề trên thị trường khu vực và quốc tế, tạo động lực thu hút đầu tư cảng này.

Phát biểu tại Hội thảo, Thứ trưởng Bộ Giao thông - Vận tải Nguyễn Xuân Sang đồng tình với ý kiến của các đại biểu khi cho rằng, phát triển cảng Trần Đề là sự lựa chọn tối ưu cho phát triển vùng ĐBSCL.

Ông Sang nhấn mạnh, cảng Trần Đề sẽ giống như các bến cảng khác là sẽ đầu tư xây dựng chủ yếu bằng nguồn kinh phí của doanh nghiệp, nhưng chỗ nào là kết cấu hạ tầng công cộng thì nhà nước sẽ đầu tư.

Thứ trưởng Nguyễn Xuân Sang giao Cục Hàng hải Việt Nam và các cơ quan của Bộ Giao thông - Vận tải tiếp thu đầy đủ, toàn diện những ý kiến kiến nghị của đại biểu tại Hội thảo để đưa ra những giải pháp tối ưu trong quy hoạch, lộ trình quy hoạch chi tiết vùng đất, vùng nước, lộ trình đầu tư cảng biển Trần Đề.

 “Với kết quả nghiên cứu mấy năm qua, với đánh giá của nhà đầu tư, doanh nghiệp, tôi có niềm tin về tính khả thi của cảng nước sâu Trần Đề phục vụ cho phát triển kinh tế - xã hội vùng ĐBSCL”, ông Nguyễn Xuân Sang bày tỏ.

Bí thư Tỉnh ủy Sóc Trăng: Các ý kiến, đề xuất của đại biểu, các nhà đầu tư, hiệp hội... sẽ được nghiên cứu, đưa vào Báo cáo nghiên cứu tiền khả thi Dự án cảng biển Trần Đề

Sau khi lắng nghe ý kiến của các đại biểu tại Hội thảo, Bí thư Tỉnh ủy Sóc Trăng Lâm Văn Mẫn nhấn mạnh, dự án cảng Trần Đề là dự án có ý nghĩa đặc biệt quan trọng trong việc phát triển kinh tế - xã hội toàn vùng ĐBSCL; có tính chất hỗ trợ thúc đẩy các lĩnh vực ngành nghề khác cùng phát triển.

Tuy nhiên, dự án có vốn đầu tư lớn, khả năng thu hồi vốn chậm, được đầu tư trên địa bàn đặc biệt khó khăn. Do vậy, tỉnh Sóc Trăng đề nghị các Bộ ngành liên quan tiếp tục hỗ trợ tỉnh trong việc xây dựng khung pháp lý, tạo cơ chế để kêu gọi đầu tư bằng nguồn vốn tư nhân và xem xét hỗ trợ một phần từ nguồn ngân sách trung ương cho các kết cấu hạ tầng hàng hải công cộng như đê chắn sóng, luồng tàu, báo hiệu hàng hải…

Với quyết tâm cao nhất, Tỉnh uỷ Sóc Trăng sẽ tập trung lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện hoàn thành cảng biển Trần Đề. Sau buổi làm việc hôm nay, chúng tôi sẽ chỉ đạo các ngành liên quan tập trung tham mưu các cấp uỷ, chính quyền trong tỉnh lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện hiệu quả công tác lập báo cáo nghiên cứu tiền khả thi đầu tư xây dựng cảng biển Trần Đề.

"Chúng tôi hết sức lưu ý các ý kiến, đề xuất của đại biểu, các nhà đầu tư, hiệp hội... để đưa vào các đề xuất kiến nghị trong báo cáo nghiên cứu tiền khả thi, như: các cơ chế, chính sách thu hút, ưu đãi nhằm kêu gọi các nhà đầu tư có đầy đủ tiềm lực đến tìm hiểu cơ hội và đầu tư cảng biển Trần Đề“, Bí thư Tỉnh ủy Sóc Trăng chia sẻ.